Kjo vepër e krijuar në mënyrë kaq të papritur e fare të paqëllimshme nga Aida Dizdari dhe Artan Gj. Hasani është një bisede poetike. Personazhet janë dy poetë bredharakë e eksplorues të hapësirës virtuale, të cilët në zyrën e regjistrimit të popullsisë së internetit figurojnë me emrat whisper dhe bluemoon.
Këta personazhe të trilluar zbarkojnë në një forum letrar dhe e gjejnë frymëzimin tek njëri-tjetri, duke e bërë atë copë hapësire virtuale, ishullthin e tyre qe s’është fare i shkretë. Një publik besnik i mbështet gjithfarësoj e i kërkon, dhe ata i përgjigjen me të gjithë forcën atij, duke u bërë kështu krijuesit e një produkti të shoqërisë online; duke i dhuruar vargjet e tyre shumë më parë se t’i gdhendnin në këtë libër.
Është ambienti virtual i cili shpesh hap më shume dyer se ai real dhe u dhuron një mundësi të shkëlqyer këtyre dy talenteve.
Që në fillim poezia e whisper-it është frymëzim për bluemoon. Ajo i lexon me emocion vargjet e personazhit të panjohur, pa e vrarë mendjen kush fshihet pas tij. Vendos atëherë të lërë një gjurmë të vetes me një koment e prej aty përgjigjja poetike e whisper-it. Nuk ka gjë të veçantë në këtë. Ndodhi ashtu siç ndodh një shkëmbim batutash mes të panjohurish në jetën e vërtetë. Por biseda fillon poetike dhe ngadalë, mes poezish, merr udhën e një trillimi poetik.
Qëllimet e tij bëhen gjithmonë e më të prekshme e të hapura, por bluemoon e tërheq dallgën e vet. Fare thjesht, whisper atëherë falënderon publikun, tashmë një turmë spektatoresh të pasionuar, me një përkulje elegante dhe ul siparin. Gjithçka dukej e përfunduar, kur ajo papritur vendos të rrëmbejë penën e të shkasë sërish mbi të njëjtën valë të kreshpëruar. E kishte deklaruar që në fillim se kjo ish udha për t’u bërë thjesht një dorë shkumë, megjithatë tashmë kish bërë zgjedhjen e vet.
bluemoon dhe whisper nisin atëherë, me të njëjtin ritëm të përbashkët, t’u japin formë takimit të vargjeve të tyre, një surprizë poetike e cila dhuron fjalë që ndjekin lëvizjen e valëve; fjalë që na bëjnë të pluskojmë, na përkundin më parë e më pas na trullosin, duke lëvizur ndrojtur nganjëherë, e duke u thërrmuar shkëmbinjsh me forcë diku tjetër.
Në historinë e tyre prej të dashuruarish, whisper dhe bluemoon – dy personazhet e përrallës së shkruar nga Artani dhe Aida – shprehin lirshëm ndjeshmërinë e tyre dashurore dhe erotike, pa lënë asnjë shenjë të dukshme. Në të vërtetë ata gdhendin pafundësisht shtratin e detit të tyre duke na dhuruar një shprehje të re artistike dhe një risi: dialogun poetik, një dialog ky, që prek vetëm për disa çaste bregun e më pas niset në kërkim hapësirash të reja.
Mes vargjesh të shkriftë e të rrjedhshëm, autorët, nuk i lëshohen poezisë së tyre, por i marrin përdore fjalët e i shpien drejt plazhesh të reja, deri sa mbërrijnë në atë që do të jetë dimensioni i personazheve të tyre – stina e pestë – e vetmja që mund të mirëpresë e të mbushë me ajër lidhjen e bluemoon dhe whisper, një lidhje unike, një marrëdhënie pa vend dhe pa kohë.
E nëse poeteve shpesh u ndodh të shkruajnë si pasojë e frymëzimit nga një çfarëkush i jashtëm i cili jo me doemos duhet të kuptojë vargjet e tyre, këtu në stinën e pestë të dialogut poetik, përpjekja për të kuptuar dhe për të interpretuar vargjet e njëri – tjetrit është e ashpër dhe e domosdoshme. Personazhet ushqehen me përgjigjet e njëri – tjetrit. Është e paevitueshme pra për bluemoon dhe whisper të mos bëhen njëri frymëzim i tjetrit, njëri gjykatës i tjetrit. Ura me dy kahe është ndërtuar tashmë që ata të drejtojnë e të mësojnë njëri – tjetrin, duke braktisur çdo pretendim mbi stilin apo formën personale të të shkruarit, për t’ia dhuruar vargjet e reja veprës që po krijojnë. Ata anullojnë vetveten poetikisht në shërbim të së përbashkëtës, pikërisht si një valë që pushon së qeni e tillë për t’iu dhuruar detit.
Pikërisht këtu qëndron dhe risia e kësaj poezie: forma dhe stili i poetit përzihet me formën dhe stilin e poetes, si në takimin mes dy trupash; përgjigjja e njërit vjen si pasojë e asaj çka beson se ka kuptuar prej qëllimeve të tjetrës, në një magji që rri pezull mes sigurisë e pasigurisë, një lojë bashkëpunimi që lëshohet mbi letër me penelata të dukshme por që qëllimisht na vështrojnë pas një veli. E gjitha kjo mundësohet nga interneti, që i peshkoi këto dy talente në det të hapur e i solli deri këtu në bregun tonë, mes këtyre fletëve.
Roberta Giallorenzi
29.8.09
Spektakël poetik në internet
Spektakël poetik në internet
nga Ermir Hoxha
Universi kibernetik virtual është ai që vitet e fundit po i bën karshillëk universit real, fizik, pothuajse në çdo aspekt të jetës. Është thënë e po thuhet çdo ditë, se njeriu po merr trajta kibernetike, duke bërë mrekullira, por si kosto po paguan një farë dembellëku, përtacie; ç‘është më tragjike, ikje nga përftimi i dijes në mënyrë të mirëfilltë, me anë të asaj tradicionale të leximit apo më shumë akoma dhe shprehur metaforikisht privim nga konsumimi i jetës si mall i freskët, duke u “ushqyer” më tepër me gjendje të konservuara dhe frigoriferike. Por, një rast i fundit që vjen nga ky dimension i përket mrekullive të internetit, aq më tepër kur fjala është për ndjesitë e holla të përdoruesve të “sëmurë” të tij, individë që u dalin kokërdhokët e syve, duke qëndruar me orë të tëra para kompjuterit, pra të atyre që e lëvrojnë dhe e pëlqejnë poezinë në jetë e padiskutim në internet. Nuk është ndonjë gjë e jashtëzakonshme që dy a më shumë njerëz të njihen në forume e chat, madje dhe të martohen më pas, por rasti e sjell që dy njerëz botojnë një libër me autorësi të përbashkët, ndërkohë që nuk njihen fare. Libri i tyre, që sapo ka dalë nga botimi prej shtëpisë botuese “Izabel”, quhet edhe “Stina e pestë” dhe është një dialog poetik mes tyre nisur rastësisht, aty nga nëntori i vitit 2005. Whisper dhe Bluemoon janë një djalë nga Shqipëria dhe një vajzë shqiptare me banim në Itali, që padashur ndodhen në një komunikim poetik mes tyre, të nisur si pasojë e një komenti që Bluemoon u bën krijimeve të Whisper-it. Të dy janë shumë të pasionuar pas poezisë; Bluemoon ka shkruar vargje që e vogël, por pa mundur t‘i botojë. Ndërsa Whisper ka botuar në poezi e prozë disa libra. E deliruar pas krijimeve të Whisper-it, Bluemoon u bën një koment vlerësues atyre. Dhe Whisper vendos t‘ia kthejë në vargje përgjigjen. Kështu, ata nisin të dialogojnë poetikisht me njëri-tjetrin, duke krijuar poezi njëra pas tjetrës. Ja një prej krijimeve të para mes tyre, ku Whisper i shkruan: afroje veshin tënd të vockël…/e ndjen? E dëgjon/ si fllad vjen, si puhizë shkon/në bllokun e poetit pëshpërimë e vonuar/gjethesh mbuluar stinët ngatërron. I përgjigjet Bluemoon: Ja ku e ndjeva pëshpërimën/ëmbël erdhi këtë herë…/flladi, era stuhia e bregut/ç‘vlerë kanë kur s‘ka poet?/Le t‘i ngatërrojë stinët/le të shkruajë vonë në bllok/frymën prej gjoksit ia ndjeva sonte/e këngës qe më e ëmbla notë…
Tashmë, dialogu mes tyre ka marrë rropullitë e nuk ndalet. Rreth e rrotull tyre krijohen dhe masa spektatorësh po në forum, që ngazëllehen me krijimet e tyre, gjuhën poetike me të cilën kanë filluar të njihen dhe të jetojnë virtualisht. Siç e shpreh në parathënie kritikja letrare italiane Roberta Giallorenzi: Këta personazhe të trilluar zbarkojnë në një forum letrar dhe e gjejnë frymëzimin te njëri-tjetri, duke e bërë atë copë hapësire virtuale, ishullthin e tyre, që s‘është fare i shkretë. Një publik besnik i mbështet gjithfarësoj e i kërkon dhe ata i përgjigjen me të gjithë forcën atij, duke u bërë kështu krijuesit e një produkti të shoqërisë online; duke u dhuruar vargjet e tyre shumë më parë se t‘i gdhendin në këtë libër.
Por, pas një farë kohe, Whisper dhe Bluemooon ndërpresin dialogun e tyre. Publiku virtual, që i ndjek ethshëm, pezmatohet, por dhe i falënderon që të dy për shfaqjen e dhuruar, duke menduar se kaq ishte. Në fakt, diçka kishte ndodhur. Diçka që lehtë mund të merret me mend. E thotë tangent dhe paksa poetikisht kritikja Giallorenzi: Qëllimet e tij (pra të Whisper-it) bëhen gjithnjë e më të prekshme, të hapura, por Bluemoon e tërheq dallgën e vet. Fare thjesht. Whisper atëherë falënderon publikun, tashmë një turmë spektatorësh të pasionuar, me një përkulje elegante dhe ul siparin. Gjithçka dukej e përfunduar, kur ajo papritur vendos të rrëmbejë penën e të shkasë sërish mbi të njëjtën valë të kreshpëruar…
Në historinë e tyre prej të dashuruarish, Whisper dhe Bluemoon, dy personazhet e përrallës së shkruar nga Artani dhe Aida, shprehin lirshëm ndjeshmërinë e tyre dashurore dhe erotike, pa lënë asnjë shenjë të dukshme. Në të vërtetë ata gdhendin pafundësisht shtratin e detit të tyre, duke na dhuruar një shprehje të re artistike dhe një risi: dialogun poetik, një dialog ky që prek vetëm për disa çaste bregun e më pas niset në kërkim hapësirash të reja. Shprehet kështu kritikja italiane, Roberta Giallorenzi, e cila e ka ndjekur nga afër shfaqjen e tyre, e ndihmuar në përkthim nga Bluemooon. Ndërsa tani, Giallorenzi po punon për përkthimin në italisht të të gjitha krijimeve, për ta bërë të mundur botimin e librit të rrallë dhe në italisht. Të 100 krijimet e tyre, që përbëjnë dialogun, pasohen në fund të librit nga përshtypjet dhe komentet e “sehirxhinjve” të këtij dialogu, të atyre që janë përthithur nga buqetat e vargjeve që Whisper e Bluemoon ia dërgojnë njëri-tjetrit në dritaren e tyre intime, por të hapur dhe për vizitorë. Një prej tyre, me pseudonimin “Teta”, duket se e ka vuajtur shumë ndërprerjen e dialogut poetik mes Whisper-it dhe Bluemoon-it, duke menduar se ata janë zemëruar dhe kur sheh rikthimin e tyre nën ethet krijuese dedikuar njëri-tjetrit, entuziazmohet: “…eh shyqyr pra shyqyr… se na ngritë gjakun, na gritë. U pajtuat ju hë…”
P.S. Më duket se jeni hileqarë të dy… Vetëm na testuat… Ok… Ja po e pranojmë kolektivisht, jua duam! Afeksionin e madh për dyshen Whisper-Bluemoon, e shprehin dhe të tjerë anëtarë të forumit, e dikush dhe me poezi, si për t‘u bërë palë në dialog. Por deri në fund, askush nuk ka mundur t‘u hyjë në pjesë, apo t‘i rivalizojë. Gjuha e tyre mbetet vetëm e tyre. Shkruan kritikja Roberta Giallorenzi në parathënie: Forma dhe stili i poetit, përzihet me formën dhe stilin e poetes, si në takimin mes dy trupash; përgjigjja e njërit vjen si pasojë e asaj çka beson se e ka kuptuar prej qëllimeve të tjetrës, në një magji që rri pezull mes sigurisë e pasigurisë; një lojë bashkëpunimi që lëshohet mbi letër me penelat të dukshme, por që qëllimisht na vështrojnë pas një veli. Si përfundim, libri i tyre merr këtë përkufizim nga Giallorenzi: E gjitha mundësohet nga interneti, që i peshkoi këto dy talente në det të hapur, e i solli deri këtu në bregun tonë, mes këtyre fletëve.
Dialogu poetik mes Whisper-it dhe Bluemoon-it ka zgjatur dy vjet dhe në libër përlidhen të gjitha krijimet e kësaj hapësire kohore, ndërkohë që dialogu mes tyre vijon. Por ata nuk njihen me njëri-tjetrin. Sigurisht që nuk janë takuar kurrë. Kanë bërë të ditur vetëm identitetin e tyre. Vijojnë të jetojnë shumë larg. Bluemoon, alias Aida Dizdari, ka ardhur këto ditë në atdhe nga Italia, ku jeton prej vitesh, por nuk mundet ta takojë Whisper-in, alias Artan Gj. Hasani, i cili ka zhvendosur jetën drejt Kanadasë. Kjo pak rëndësi ka. Forca dhe magjia e fjalës e ka bërë të vetën, siç e ka bërë gjithnjë edhe kur planeti virtual i internetit nuk ishte zbuluar ende. Aq më tepër fjala e përshpirtshme, siç është poezia. Dialogu poetik mes Whisper-it dhe Bluemoon-it është zhvilluar fillimisht në forumishqiptar.com e më pas për disa arsye, ka kaluar në forumishqiptar.net dhe është konsideruar si komunikimi më spektakolar në këto forume. Tashmë, flirti i tyre poetik dyvjeçar, është transformuar në një fëmijë/libër, ku çdokush mund ta mbajë në krah e të shëtisë me të…
Whisper:
Katër stinë vërtet ka bota,
por për mua veç njëra ka vlerë…
Di gjë për stinën e pestë e panjohura ime?
Nëse jo…s‘ka gjë…s‘e kanë ditur edhe të tjerë.
Bluemoon:
Dorën do ta zgjas, të marr mbi tryezë
stinën e pestë që le aty për mua…
…do ta vesh e do të jem siç më do:
gjysmë hije, gjysmë grua…
( marre nga gazeta Shqip )
nga Ermir Hoxha
Universi kibernetik virtual është ai që vitet e fundit po i bën karshillëk universit real, fizik, pothuajse në çdo aspekt të jetës. Është thënë e po thuhet çdo ditë, se njeriu po merr trajta kibernetike, duke bërë mrekullira, por si kosto po paguan një farë dembellëku, përtacie; ç‘është më tragjike, ikje nga përftimi i dijes në mënyrë të mirëfilltë, me anë të asaj tradicionale të leximit apo më shumë akoma dhe shprehur metaforikisht privim nga konsumimi i jetës si mall i freskët, duke u “ushqyer” më tepër me gjendje të konservuara dhe frigoriferike. Por, një rast i fundit që vjen nga ky dimension i përket mrekullive të internetit, aq më tepër kur fjala është për ndjesitë e holla të përdoruesve të “sëmurë” të tij, individë që u dalin kokërdhokët e syve, duke qëndruar me orë të tëra para kompjuterit, pra të atyre që e lëvrojnë dhe e pëlqejnë poezinë në jetë e padiskutim në internet. Nuk është ndonjë gjë e jashtëzakonshme që dy a më shumë njerëz të njihen në forume e chat, madje dhe të martohen më pas, por rasti e sjell që dy njerëz botojnë një libër me autorësi të përbashkët, ndërkohë që nuk njihen fare. Libri i tyre, që sapo ka dalë nga botimi prej shtëpisë botuese “Izabel”, quhet edhe “Stina e pestë” dhe është një dialog poetik mes tyre nisur rastësisht, aty nga nëntori i vitit 2005. Whisper dhe Bluemoon janë një djalë nga Shqipëria dhe një vajzë shqiptare me banim në Itali, që padashur ndodhen në një komunikim poetik mes tyre, të nisur si pasojë e një komenti që Bluemoon u bën krijimeve të Whisper-it. Të dy janë shumë të pasionuar pas poezisë; Bluemoon ka shkruar vargje që e vogël, por pa mundur t‘i botojë. Ndërsa Whisper ka botuar në poezi e prozë disa libra. E deliruar pas krijimeve të Whisper-it, Bluemoon u bën një koment vlerësues atyre. Dhe Whisper vendos t‘ia kthejë në vargje përgjigjen. Kështu, ata nisin të dialogojnë poetikisht me njëri-tjetrin, duke krijuar poezi njëra pas tjetrës. Ja një prej krijimeve të para mes tyre, ku Whisper i shkruan: afroje veshin tënd të vockël…/e ndjen? E dëgjon/ si fllad vjen, si puhizë shkon/në bllokun e poetit pëshpërimë e vonuar/gjethesh mbuluar stinët ngatërron. I përgjigjet Bluemoon: Ja ku e ndjeva pëshpërimën/ëmbël erdhi këtë herë…/flladi, era stuhia e bregut/ç‘vlerë kanë kur s‘ka poet?/Le t‘i ngatërrojë stinët/le të shkruajë vonë në bllok/frymën prej gjoksit ia ndjeva sonte/e këngës qe më e ëmbla notë…
Tashmë, dialogu mes tyre ka marrë rropullitë e nuk ndalet. Rreth e rrotull tyre krijohen dhe masa spektatorësh po në forum, që ngazëllehen me krijimet e tyre, gjuhën poetike me të cilën kanë filluar të njihen dhe të jetojnë virtualisht. Siç e shpreh në parathënie kritikja letrare italiane Roberta Giallorenzi: Këta personazhe të trilluar zbarkojnë në një forum letrar dhe e gjejnë frymëzimin te njëri-tjetri, duke e bërë atë copë hapësire virtuale, ishullthin e tyre, që s‘është fare i shkretë. Një publik besnik i mbështet gjithfarësoj e i kërkon dhe ata i përgjigjen me të gjithë forcën atij, duke u bërë kështu krijuesit e një produkti të shoqërisë online; duke u dhuruar vargjet e tyre shumë më parë se t‘i gdhendin në këtë libër.
Por, pas një farë kohe, Whisper dhe Bluemooon ndërpresin dialogun e tyre. Publiku virtual, që i ndjek ethshëm, pezmatohet, por dhe i falënderon që të dy për shfaqjen e dhuruar, duke menduar se kaq ishte. Në fakt, diçka kishte ndodhur. Diçka që lehtë mund të merret me mend. E thotë tangent dhe paksa poetikisht kritikja Giallorenzi: Qëllimet e tij (pra të Whisper-it) bëhen gjithnjë e më të prekshme, të hapura, por Bluemoon e tërheq dallgën e vet. Fare thjesht. Whisper atëherë falënderon publikun, tashmë një turmë spektatorësh të pasionuar, me një përkulje elegante dhe ul siparin. Gjithçka dukej e përfunduar, kur ajo papritur vendos të rrëmbejë penën e të shkasë sërish mbi të njëjtën valë të kreshpëruar…
Në historinë e tyre prej të dashuruarish, Whisper dhe Bluemoon, dy personazhet e përrallës së shkruar nga Artani dhe Aida, shprehin lirshëm ndjeshmërinë e tyre dashurore dhe erotike, pa lënë asnjë shenjë të dukshme. Në të vërtetë ata gdhendin pafundësisht shtratin e detit të tyre, duke na dhuruar një shprehje të re artistike dhe një risi: dialogun poetik, një dialog ky që prek vetëm për disa çaste bregun e më pas niset në kërkim hapësirash të reja. Shprehet kështu kritikja italiane, Roberta Giallorenzi, e cila e ka ndjekur nga afër shfaqjen e tyre, e ndihmuar në përkthim nga Bluemooon. Ndërsa tani, Giallorenzi po punon për përkthimin në italisht të të gjitha krijimeve, për ta bërë të mundur botimin e librit të rrallë dhe në italisht. Të 100 krijimet e tyre, që përbëjnë dialogun, pasohen në fund të librit nga përshtypjet dhe komentet e “sehirxhinjve” të këtij dialogu, të atyre që janë përthithur nga buqetat e vargjeve që Whisper e Bluemoon ia dërgojnë njëri-tjetrit në dritaren e tyre intime, por të hapur dhe për vizitorë. Një prej tyre, me pseudonimin “Teta”, duket se e ka vuajtur shumë ndërprerjen e dialogut poetik mes Whisper-it dhe Bluemoon-it, duke menduar se ata janë zemëruar dhe kur sheh rikthimin e tyre nën ethet krijuese dedikuar njëri-tjetrit, entuziazmohet: “…eh shyqyr pra shyqyr… se na ngritë gjakun, na gritë. U pajtuat ju hë…”
P.S. Më duket se jeni hileqarë të dy… Vetëm na testuat… Ok… Ja po e pranojmë kolektivisht, jua duam! Afeksionin e madh për dyshen Whisper-Bluemoon, e shprehin dhe të tjerë anëtarë të forumit, e dikush dhe me poezi, si për t‘u bërë palë në dialog. Por deri në fund, askush nuk ka mundur t‘u hyjë në pjesë, apo t‘i rivalizojë. Gjuha e tyre mbetet vetëm e tyre. Shkruan kritikja Roberta Giallorenzi në parathënie: Forma dhe stili i poetit, përzihet me formën dhe stilin e poetes, si në takimin mes dy trupash; përgjigjja e njërit vjen si pasojë e asaj çka beson se e ka kuptuar prej qëllimeve të tjetrës, në një magji që rri pezull mes sigurisë e pasigurisë; një lojë bashkëpunimi që lëshohet mbi letër me penelat të dukshme, por që qëllimisht na vështrojnë pas një veli. Si përfundim, libri i tyre merr këtë përkufizim nga Giallorenzi: E gjitha mundësohet nga interneti, që i peshkoi këto dy talente në det të hapur, e i solli deri këtu në bregun tonë, mes këtyre fletëve.
Dialogu poetik mes Whisper-it dhe Bluemoon-it ka zgjatur dy vjet dhe në libër përlidhen të gjitha krijimet e kësaj hapësire kohore, ndërkohë që dialogu mes tyre vijon. Por ata nuk njihen me njëri-tjetrin. Sigurisht që nuk janë takuar kurrë. Kanë bërë të ditur vetëm identitetin e tyre. Vijojnë të jetojnë shumë larg. Bluemoon, alias Aida Dizdari, ka ardhur këto ditë në atdhe nga Italia, ku jeton prej vitesh, por nuk mundet ta takojë Whisper-in, alias Artan Gj. Hasani, i cili ka zhvendosur jetën drejt Kanadasë. Kjo pak rëndësi ka. Forca dhe magjia e fjalës e ka bërë të vetën, siç e ka bërë gjithnjë edhe kur planeti virtual i internetit nuk ishte zbuluar ende. Aq më tepër fjala e përshpirtshme, siç është poezia. Dialogu poetik mes Whisper-it dhe Bluemoon-it është zhvilluar fillimisht në forumishqiptar.com e më pas për disa arsye, ka kaluar në forumishqiptar.net dhe është konsideruar si komunikimi më spektakolar në këto forume. Tashmë, flirti i tyre poetik dyvjeçar, është transformuar në një fëmijë/libër, ku çdokush mund ta mbajë në krah e të shëtisë me të…
Whisper:
Katër stinë vërtet ka bota,
por për mua veç njëra ka vlerë…
Di gjë për stinën e pestë e panjohura ime?
Nëse jo…s‘ka gjë…s‘e kanë ditur edhe të tjerë.
Bluemoon:
Dorën do ta zgjas, të marr mbi tryezë
stinën e pestë që le aty për mua…
…do ta vesh e do të jem siç më do:
gjysmë hije, gjysmë grua…
( marre nga gazeta Shqip )
26.8.09
Poezi? Proze? Proze Poetike?
Jane disa nga pyetjet qe kane shqetesuar dhe akoma edhe sot shqetesojne kritiken letrare dhe lexuesit e artit poetik qekur Sharl Bodler dhe Aloiz Betrand ne shek e 19-te filluan te vargezojne ndryshe nga tradita e pranuar poetike e kohes. Edhe sot, pra rreth 150 vjet me pas ka shume poete qe shkruajne ndryshe nga tradicioni klasik i poezise dhe po ashtu ka po aq lexues dhe kritike letrare qe persihaten mes dilemave te emerteses se zhanrit letrar ku mund te klasifikohen keto vargezime ndryshe.
Proza poetike apo poezia prozaike (Prose Poetry) zakonisht konsiderohet si forme poetike e shkruar ne proze qe del jashte rregullave qe lidhen me ecurine e nje proze, kryesisht ne lidhje me gjuhen e imazheve (imagery) dhe me ndikimin emocional (emotional effect) dhe qe nga ana tjeter nuk respekton rigorozisht tiparet klasike (kerkesat strukturore) te poezise tradicionale.(rima, ritmi, metrika, asonancat, aliteracionet etj)
Nder autoret e njohur qe kane levruar me sukses Prose Poetry mund te permend Aloysius Bertrand, Charles Baudelaire, Arthur Rimbaud, Stéphane Mallarmé, Oscar Wilde, T. S. Eliot, Gertrude Stein, Sherwood Anderson, Allen Ginsberg, Charles Bukowski, Seamus Heaney, Joseph Conrad, Eugenio Montale, Salvatore Quasimodo, Giuseppe Ungaretti, Umberto Saba, Fernando Pessoa, Eugénio de Andrade, José Saramago, Ivan Turgenev, Octavio Paz, Giannina Braschi, Julio Cortázar,etj etj…
Prose Poetry mund te konsiderohet
1-si poezi,
2-si proze,
3-si nje zhaner i vecante me perzierje te te dy zhanreve proze dhe poezi se bashku. (pra si nje lloj hibridi poetikoprozaik apo prozaikopoetik)
Shumica e kritikeve letrare duket se e kane gjetur vijen ndarese te Prose Poetry nga proza ne 4 cilesi te vecanta qe duhet te gezoje minimalisht nje proze poetike qe te mund te klasifikohet si e tille (dmth si poezi apo si Prose Poetry). Cilat jane sipas tyre keto cilesi?
1- Metafora e tekstit
2- Terminologjia poetike e perdorur ne tekst
3- Gjuha e imazheve (imagery) e perdorur ne tekst
4- Ndikimi emocional (emotional effect)
Nga ana tjeter kam hasur diku edhe nje percaktim tjeter interesant te prozes poetike:
Ashtu sic humori i zi qendron mes komedise dhe tragjedise, ashtu edhe proza poetike qendron me njeren kembe te poezia e me tjetren te proza. Por kujdes: poshte te dyja kembeve ndodhet nje lekure bananeje (!).
Pra jepet ideja e veshtiresise qe ka te levruarit e prozes poetike. Nje krijues ne proze poetike mund te rreshqase e te rrezohet lehtesisht e nganjehere bashke me te edhe lexuesi i zhgenjyer
Personalisht nuk jam ithtar i Prose Poetry. Madje, me ndonje perjashtim te rralle nga poezia boterore, Prose Poetry do e quaja Alibia e atyre qe jane te paafte te shkruajne poezi klasike. (Sic eshte e vertete se kundershtaret me te medhenj te poezise me rime jane poetet qe nuk kane kapacitetin e duhur artistik per te perdorur rimen ne poezi. Ata harrojne se jo gjithnje vargu i lire deri ne absurd eshte zgjidhja me e lehte.) Me shpesh Prose Poetry jep shembuj te asaj qe nuk eshte dhe nuk mund te quhet poezi se sa shembuj brilante qe jane vertet te rralle ne Prose Poetry.
Preferoj poezine klasike dhe vargun e lire, por jo deri ne Prose Poetry te e cila per lehtesi aresyetimi do fusja edhe nje batalion me zhanre “moderniste” dhe “postmoderniste” (dhe jo me moderniste dhe postmoderniste) bashke me poezite hermetike apo kriptopoezite, gjeagjezat dhe ekuacionet poetike qe mbushin internetin koheve tona “postmoderniste” (dhe jo postmoderniste)…
I perkas atij lexuesi qe mendon se 50 vjete e fundit kane prodhuar shume pak poezi cilesore ne bote dhe akoma me pak poete te medhenj emri i te cileve do te kujtohet disa dekada me pas sic kujtohen sot korifenjte e epokave dhe rrymave te ndryshme te poezise boterore te deri para disa dekadave.
I perkas atij lexuesi qe e shoh me shume shume dyshim nje krijim ne forme proze poetike. Ne pjesen dermuese te rasteve (edhe kur kane qene poete qe i vleresoj per aftesine e tyre artistike) krijimet e tyre kane qene proze e thate e renditur ne trajte vargjesh. Me kane tingelluar te tilla, pra si proza te thata dhe aspak poetike sepse u kane munguar ato cilesite e lartpermendura. Mjafton t’i rendisesh ne forme rreshtash dhe lehtesisht do kuptosh qe nuk eshte asgje me shume se nje proze (narrative). Asnje ndjesi poetike e perftuar nga leximi i tyre ndac ne trajte poezie e ndac ne trajte proze.
Ndryshe ndodh me nje proze poetike te mirefillte. Pikerisht prania e cilesive te lartpermendura ben qe ajo te te jape ndjesine poetike edhe sikur te shkruhet ne forme proze klasike. Elementi poetik i saj nuk humbet. Pse? Sepse sido qe t’i rendisesh, ne vargje apo ne rreshta te dyja cilesite e saj thelbesore nuk humbasin. As metaforat e as terminologjia poetike.As gjuha e imazheve. As ngarkesa emocionale e domosdoshme.
Ja ta ilustroj me dy shembuj te shkruar nga e njejta dore ( nje krijim ne anglisht e i dyti ne shqip):
Shembulli I
The zigzag
You never know the difference between
a human and a pig, till you decide to buy a house.
The market is down. Fourteen houses seen.
The trees are blossoming. Bright light.
Noisy kids, grass, worms, a hot steam
From the soil, bodies. A rebellion of genes.
Looking for the dream place reminds me
the first love: Twas hard to decide;
I was eighteen, I knew nothing about men.
I didn't have an agent like Lorna.
I failed.
-It needs cleaning, but has too much potential,-
the owner says. He is sitting in the porch,
hardly breathing, moves his thick neck and points
toward the entrance. I am dizzy by the smell
that comes from kitchen. Paper wall tear up,
dirt on the floor, pictures in sepia with happy little faces.
An old piano hidden on dust. Discolored rugs
and curtains. A bird cage empty.
All - history now. All - for sale.
I have seen this house before, covered by milky
and homemade bread smell. Far away. Nothing left
from it, but a pair of soft hands
like this backyard: neat and alive.
A sway bench under the maple tree holds you
with no complain. Who else does that?
I sit in there, and suddenly tell Lorna:
- I want this house. Let's put an offer.
She stares at me in shock. I sign.
A quick zigzag across the vague land
of failure and win.
Ja edhe ne trajte proze:
The zigzag
You never know the difference between a human and a pig, till you decide to buy a house. The market is down. Fourteen houses seen.The trees are blossoming. Bright light.
Noisy kids, grass, worms, a hot steam From the soil, bodies. A rebellion of genes.
Looking for the dream place reminds me the first love: T’was hard to decide;
I was eighteen, I knew nothing about men. I didn't have an agent like Lorna.
I failed.
“It needs cleaning, but has too much potential”,the owner says. He is sitting in the porch,hardly breathing, moves his thick neck and points toward the entrance. I am dizzy by the smell that comes from kitchen. Paper wall tear up, dirt on the floor, pictures in sepia with happy little faces.
An old piano hidden on dust. Discolored rugs and curtains. A bird cage empty.
POEZI? PROZE? PROZE POETIKE?All - history now. All - for sale.I have seen this house before, covered by milky
and homemade bread smell. Far away. Nothing left from it, but a pair of soft hands like this backyard: neat and alive. A sway bench under the maple tree holds you with no complain. Who else does that?
I sit in there, and suddenly tell Lorna:”I want this house. Let's put an offer.”
She stares at me in shock. I sign. A quick zigzag across the vague land of failure and win.
Komenti im:
Mendoj se kemi asgje me shume se nje proze narrative. Gjuha e imazheve shume e varfer. Terminologjia dhe figuracioni poetik jo i pranishem. Ndikimi emocional i natyrshem. Krijuesi, duke e paraqitur si poezi (ose si Prose Poetry) kete krijim, ne kete rast mendoj se e ka shkelur lekuren e bananes dhe ka rreshqitur. Dikush tjeter sigurisht mund te mendoje ndryshe dhe kjo eshte edhe magjia e poezise ne fund te fundit: Ne lexues te ndryshem jep rezonance te ndryshme dhe mundesi te pafundme interpretimi
Shembulli II :
Per gocen qe lahet ne det lakuriq
goca rreshqet ne ujin e ngrohte, te gjelber si vaj
ulliri...pertej bregut Divjaka digjet
luspa insektesh e peshqish kercasin ne ajrin e nxehte
...dhe goca hyn thelle e me thelle... zberthen rripat
pas qafes dhe shpines, rripat e holle te mbathjeve...lengu i trashe, i kripur
i ferkohet kofsheve, buzeve te fryra te seksit ,
gjoksit te vogel. Mbeshtjell krejt kurmin e njome,
me peshperima mireseardhjeje...
.. sheh rreth e qark me droje, por njerezit
kane mbetur larg, shullehen ne reren e imet duke u shqetesuar
per artritet e vjetra, kolorin e barkut dhe shpines...ndersa ajo si e cliruar
nga te gjitha peshat, derdhet e tera ne nje perqafim lektises
me detin... kjo duhet te jete orgazma, thote pas pak,
e habitur sesi njerezit nganjehere
e nderlikojne me shume se c'duhet jeten. Goca ben pirueta dhe qesh,
ujerat i sillen rreth kurmit si
krahet e djalit qe i iku...
piruete..piruete...piruete....krahet lidhen e zgjidhen,
symbyllur ajo puthet me rrezen e pasdites,
Eshte leng e tera - pjeshke e pjekur kopshti...
Eshte drite e tera - fryme lirie...lakuriq kercen e zhytet
nen vale, si femer delfini, goca....shtrengon fort
me nje dore kostumin e banjes... rripat e holle
ku pas pak shpirt do jape liria...
Ja edhe ne trajte proze:
Per gocen qe lahet ne det lakuriq
Goca reshqet ne ujin e ngrohte, te gjelber si vaj ulliri...Pertej bregut Divjaka digjet. Luspa insektesh e peshqish kercasin ne ajrin e nxehte dhe goca hyn thelle e me thelle, zberthen rripat pas qafes dhe shpines, rripat e holle te mbathjeve...lengu i trashe, i kripur... i ferkohet kofsheve, buzeve te fryra te seksit , gjoksit te vogel. Mbeshtjell krejt kurmin e njome, me peshperima mireseardhjeje... sheh rreth e qark me droje, por njerezit kane mbetur larg, shullehen ne reren e imet duke u shqetesuar per artritet e vjetra, kolorin e barkut dhe shpines...ndersa ajo si e cliruar nga te gjitha peshat, derdhet e tera ne nje perqafim lektises me detin... Kjo duhet te jete orgazma, thote pas pak, e habitur sesi njerezit nganjehere e nderlikojne me shume se c'duhet jeten.
Goca ben pirueta dhe qesh. Ujerat i sillen rreth kurmit si krahet e djalit qe i iku... Piruete..piruete...piruete....Krahet lidhen e zgjidhen, symbyllur ajo puthet me rrezen e pasdites... Eshte leng e tera - pjeshke e pjekur kopshti... Eshte drite e tera - fryme lirie...Lakuriq kercen e zhytet nen vale, si femer delfini...Goca....shtrengon fort me nje dore kostumin e banjes... rripat e holle ku pas pak shpirt do jape liria...
Komenti im:
Poezia e mesiperme perdor gjuhe imazhesh (imagery), metafore dhe terminologji dhe figuracion poetik: (I gjelber si vaj ulliri, Divjaka digjet, ujerat i sillen rreth kurmit si krahet e djalit qe iku, symbyllur ajo puthet me rrezen e pasdites, eshte leng e tera, pjeshke e pjekur kopeshti, eshte drite e tera, fryme lirie,zhytet nen vale femer delfini, rripat e holle ku pas pak do jape fryme liria). Efekti emocional i dukshem.
Lekura e bananes ne kete rast eshte shmangur me shume sukses duke na dhuruar nje poezi (Prose Poetry) te bukur.
Sa here qe si autor jam perpjekur qe nje proze timen (te cila kam menduar se ka ndonje element poetik) ta rishkruaj ne trajte poetike (apo Prose Poetry) nuk kam mbetur i kenaqur nga rezultati. Keshtu me ka ndodhur psh me shndrimin ne poeme te tregimit tim "Nata e te cmendurit", "Zgjimet e jashtezakonshme te nje gruaje dhe te dashnorit te saj", "Kati i 13 ose balada amerikane e murimit" apo "24 ore nga jeta e nje burri"...Pikerisht se u mungonin/u humbnin disa nga ato cilesite e permendura ne shenimin e mesiperm kur shndrroheshin ne Prose Poetry...
Krijime te cilat kursesi nuk mund te shndroheshin ne poezi thjeshte duke i rishkruar ne forme vargjesh. Sidoqofte, ne menyre eksperimentale i rishkrova ne vargje dhe me kalimin e kohes sa here qe i rilexoj e shoh se kam shkelur lekuren e bananes...
I njejti tekst qe i kthyer ne vargje ne trajte Prose Poetry humbet vertet shume vlere artistike nga sa kishte ne origjinal ne trajte proze. Dua te them qe fati i nje krijimi letrar percaktohet qe ne ngjizjen e tij ne mendjen e autorit. Nese aty eshte ngjizur si proze nuk ka se si te kete me shume vlere artistike i dhene ne trajte poetike. Sigurisht nje rishkruarje qe do perfshinte edhe rimodulim figuracioni apo ritmi te brendshem mund t'ia permiresonte imazhin poetik krijimit te "operuar", por perseri jam i bindur qe cfaredo "narkoze" te perdorej gjate atij operimi te nje proze per ta shndruar ne poezi (Prose Poetry) rezultati nuk do ishte i mire: pacienti-poezi edhe nese nuk do vdiste nga ai operacion, do te kishte deformime fizike qe do ndikonin ne metabolizmin e lexuesit. Dmth nuk do pertypej si poezi.
Ne pergjithesi Prose Poetry ka shume elemente te poezise narrative dhe si e tille shpesh ka ne thelb nje story. Por sic thote nje pedagogu im "Te gjitha historite reale te jetes se njeriut apo te imagjinates se tij ndodhin ne proze, ne gjendje prozaike."
Ndaj kujdes, kur shkruani/shkruajme nje Prose Poetry! Ne rast se nuk e shkruani/shkruajme dot gjate nje orgazme te shpirtit, te pakten shkruajeni/ta shkruajme ne gjendje te dehur...
Kurse e anasjellta , pra kthimi i nje poezie ne proze mendoj se me pak kujdes mund te jape nje proze cilesore ne shumicen e rasteve. Edhe pervoja boterore e letersise njeh shume raste kur nje poezi e vetme ka frymezuar nje tregim te tere...
Mund te vazhdoja me shume shembuj te tjere nga poete te ndryshem shqiptare. Kam vene re se nga autoret shqiptare Prose Poetry levrojne apo perpiqen te levrojne poete qe lexojne dhe shkruajne poezi edhe ne gjuhe te huaj (kryesisht ne anglisht). Ne boten anglosaksone ne dekadat e pas viteve 50 kryesisht pas epokes poetike te “Beat Generation” u be e modes qe poetet e rinj te imitonin kete rryme poetike ne dukje prozaike. Sot pas rreth 50 vjetesh numerohen me gishta ata qe kane lene pas nje veper origjinale me vlere. Te tjeret, imitues apo jo, kopjues apo jo, plagjiatore apo jo, nuk kane arritur te krijojne nje proze te mirefillte poetike edhe pse kane mbushur e mbushin faqet e antologjive te pafundme letrare bashkekohore ne perendim. E po ashtu edhe krijues te ndryshem ("majmune" apo jo) ne faqet virtuale shqiptare.
Proza poetike apo poezia prozaike (Prose Poetry) zakonisht konsiderohet si forme poetike e shkruar ne proze qe del jashte rregullave qe lidhen me ecurine e nje proze, kryesisht ne lidhje me gjuhen e imazheve (imagery) dhe me ndikimin emocional (emotional effect) dhe qe nga ana tjeter nuk respekton rigorozisht tiparet klasike (kerkesat strukturore) te poezise tradicionale.(rima, ritmi, metrika, asonancat, aliteracionet etj)
Nder autoret e njohur qe kane levruar me sukses Prose Poetry mund te permend Aloysius Bertrand, Charles Baudelaire, Arthur Rimbaud, Stéphane Mallarmé, Oscar Wilde, T. S. Eliot, Gertrude Stein, Sherwood Anderson, Allen Ginsberg, Charles Bukowski, Seamus Heaney, Joseph Conrad, Eugenio Montale, Salvatore Quasimodo, Giuseppe Ungaretti, Umberto Saba, Fernando Pessoa, Eugénio de Andrade, José Saramago, Ivan Turgenev, Octavio Paz, Giannina Braschi, Julio Cortázar,etj etj…
Prose Poetry mund te konsiderohet
1-si poezi,
2-si proze,
3-si nje zhaner i vecante me perzierje te te dy zhanreve proze dhe poezi se bashku. (pra si nje lloj hibridi poetikoprozaik apo prozaikopoetik)
Shumica e kritikeve letrare duket se e kane gjetur vijen ndarese te Prose Poetry nga proza ne 4 cilesi te vecanta qe duhet te gezoje minimalisht nje proze poetike qe te mund te klasifikohet si e tille (dmth si poezi apo si Prose Poetry). Cilat jane sipas tyre keto cilesi?
1- Metafora e tekstit
2- Terminologjia poetike e perdorur ne tekst
3- Gjuha e imazheve (imagery) e perdorur ne tekst
4- Ndikimi emocional (emotional effect)
Nga ana tjeter kam hasur diku edhe nje percaktim tjeter interesant te prozes poetike:
Ashtu sic humori i zi qendron mes komedise dhe tragjedise, ashtu edhe proza poetike qendron me njeren kembe te poezia e me tjetren te proza. Por kujdes: poshte te dyja kembeve ndodhet nje lekure bananeje (!).
Pra jepet ideja e veshtiresise qe ka te levruarit e prozes poetike. Nje krijues ne proze poetike mund te rreshqase e te rrezohet lehtesisht e nganjehere bashke me te edhe lexuesi i zhgenjyer
Personalisht nuk jam ithtar i Prose Poetry. Madje, me ndonje perjashtim te rralle nga poezia boterore, Prose Poetry do e quaja Alibia e atyre qe jane te paafte te shkruajne poezi klasike. (Sic eshte e vertete se kundershtaret me te medhenj te poezise me rime jane poetet qe nuk kane kapacitetin e duhur artistik per te perdorur rimen ne poezi. Ata harrojne se jo gjithnje vargu i lire deri ne absurd eshte zgjidhja me e lehte.) Me shpesh Prose Poetry jep shembuj te asaj qe nuk eshte dhe nuk mund te quhet poezi se sa shembuj brilante qe jane vertet te rralle ne Prose Poetry.
Preferoj poezine klasike dhe vargun e lire, por jo deri ne Prose Poetry te e cila per lehtesi aresyetimi do fusja edhe nje batalion me zhanre “moderniste” dhe “postmoderniste” (dhe jo me moderniste dhe postmoderniste) bashke me poezite hermetike apo kriptopoezite, gjeagjezat dhe ekuacionet poetike qe mbushin internetin koheve tona “postmoderniste” (dhe jo postmoderniste)…
I perkas atij lexuesi qe mendon se 50 vjete e fundit kane prodhuar shume pak poezi cilesore ne bote dhe akoma me pak poete te medhenj emri i te cileve do te kujtohet disa dekada me pas sic kujtohen sot korifenjte e epokave dhe rrymave te ndryshme te poezise boterore te deri para disa dekadave.
I perkas atij lexuesi qe e shoh me shume shume dyshim nje krijim ne forme proze poetike. Ne pjesen dermuese te rasteve (edhe kur kane qene poete qe i vleresoj per aftesine e tyre artistike) krijimet e tyre kane qene proze e thate e renditur ne trajte vargjesh. Me kane tingelluar te tilla, pra si proza te thata dhe aspak poetike sepse u kane munguar ato cilesite e lartpermendura. Mjafton t’i rendisesh ne forme rreshtash dhe lehtesisht do kuptosh qe nuk eshte asgje me shume se nje proze (narrative). Asnje ndjesi poetike e perftuar nga leximi i tyre ndac ne trajte poezie e ndac ne trajte proze.
Ndryshe ndodh me nje proze poetike te mirefillte. Pikerisht prania e cilesive te lartpermendura ben qe ajo te te jape ndjesine poetike edhe sikur te shkruhet ne forme proze klasike. Elementi poetik i saj nuk humbet. Pse? Sepse sido qe t’i rendisesh, ne vargje apo ne rreshta te dyja cilesite e saj thelbesore nuk humbasin. As metaforat e as terminologjia poetike.As gjuha e imazheve. As ngarkesa emocionale e domosdoshme.
Ja ta ilustroj me dy shembuj te shkruar nga e njejta dore ( nje krijim ne anglisht e i dyti ne shqip):
Shembulli I
The zigzag
You never know the difference between
a human and a pig, till you decide to buy a house.
The market is down. Fourteen houses seen.
The trees are blossoming. Bright light.
Noisy kids, grass, worms, a hot steam
From the soil, bodies. A rebellion of genes.
Looking for the dream place reminds me
the first love: Twas hard to decide;
I was eighteen, I knew nothing about men.
I didn't have an agent like Lorna.
I failed.
-It needs cleaning, but has too much potential,-
the owner says. He is sitting in the porch,
hardly breathing, moves his thick neck and points
toward the entrance. I am dizzy by the smell
that comes from kitchen. Paper wall tear up,
dirt on the floor, pictures in sepia with happy little faces.
An old piano hidden on dust. Discolored rugs
and curtains. A bird cage empty.
All - history now. All - for sale.
I have seen this house before, covered by milky
and homemade bread smell. Far away. Nothing left
from it, but a pair of soft hands
like this backyard: neat and alive.
A sway bench under the maple tree holds you
with no complain. Who else does that?
I sit in there, and suddenly tell Lorna:
- I want this house. Let's put an offer.
She stares at me in shock. I sign.
A quick zigzag across the vague land
of failure and win.
Ja edhe ne trajte proze:
The zigzag
You never know the difference between a human and a pig, till you decide to buy a house. The market is down. Fourteen houses seen.The trees are blossoming. Bright light.
Noisy kids, grass, worms, a hot steam From the soil, bodies. A rebellion of genes.
Looking for the dream place reminds me the first love: T’was hard to decide;
I was eighteen, I knew nothing about men. I didn't have an agent like Lorna.
I failed.
“It needs cleaning, but has too much potential”,the owner says. He is sitting in the porch,hardly breathing, moves his thick neck and points toward the entrance. I am dizzy by the smell that comes from kitchen. Paper wall tear up, dirt on the floor, pictures in sepia with happy little faces.
An old piano hidden on dust. Discolored rugs and curtains. A bird cage empty.
POEZI? PROZE? PROZE POETIKE?All - history now. All - for sale.I have seen this house before, covered by milky
and homemade bread smell. Far away. Nothing left from it, but a pair of soft hands like this backyard: neat and alive. A sway bench under the maple tree holds you with no complain. Who else does that?
I sit in there, and suddenly tell Lorna:”I want this house. Let's put an offer.”
She stares at me in shock. I sign. A quick zigzag across the vague land of failure and win.
Komenti im:
Mendoj se kemi asgje me shume se nje proze narrative. Gjuha e imazheve shume e varfer. Terminologjia dhe figuracioni poetik jo i pranishem. Ndikimi emocional i natyrshem. Krijuesi, duke e paraqitur si poezi (ose si Prose Poetry) kete krijim, ne kete rast mendoj se e ka shkelur lekuren e bananes dhe ka rreshqitur. Dikush tjeter sigurisht mund te mendoje ndryshe dhe kjo eshte edhe magjia e poezise ne fund te fundit: Ne lexues te ndryshem jep rezonance te ndryshme dhe mundesi te pafundme interpretimi
Shembulli II :
Per gocen qe lahet ne det lakuriq
goca rreshqet ne ujin e ngrohte, te gjelber si vaj
ulliri...pertej bregut Divjaka digjet
luspa insektesh e peshqish kercasin ne ajrin e nxehte
...dhe goca hyn thelle e me thelle... zberthen rripat
pas qafes dhe shpines, rripat e holle te mbathjeve...lengu i trashe, i kripur
i ferkohet kofsheve, buzeve te fryra te seksit ,
gjoksit te vogel. Mbeshtjell krejt kurmin e njome,
me peshperima mireseardhjeje...
.. sheh rreth e qark me droje, por njerezit
kane mbetur larg, shullehen ne reren e imet duke u shqetesuar
per artritet e vjetra, kolorin e barkut dhe shpines...ndersa ajo si e cliruar
nga te gjitha peshat, derdhet e tera ne nje perqafim lektises
me detin... kjo duhet te jete orgazma, thote pas pak,
e habitur sesi njerezit nganjehere
e nderlikojne me shume se c'duhet jeten. Goca ben pirueta dhe qesh,
ujerat i sillen rreth kurmit si
krahet e djalit qe i iku...
piruete..piruete...piruete....krahet lidhen e zgjidhen,
symbyllur ajo puthet me rrezen e pasdites,
Eshte leng e tera - pjeshke e pjekur kopshti...
Eshte drite e tera - fryme lirie...lakuriq kercen e zhytet
nen vale, si femer delfini, goca....shtrengon fort
me nje dore kostumin e banjes... rripat e holle
ku pas pak shpirt do jape liria...
Ja edhe ne trajte proze:
Per gocen qe lahet ne det lakuriq
Goca reshqet ne ujin e ngrohte, te gjelber si vaj ulliri...Pertej bregut Divjaka digjet. Luspa insektesh e peshqish kercasin ne ajrin e nxehte dhe goca hyn thelle e me thelle, zberthen rripat pas qafes dhe shpines, rripat e holle te mbathjeve...lengu i trashe, i kripur... i ferkohet kofsheve, buzeve te fryra te seksit , gjoksit te vogel. Mbeshtjell krejt kurmin e njome, me peshperima mireseardhjeje... sheh rreth e qark me droje, por njerezit kane mbetur larg, shullehen ne reren e imet duke u shqetesuar per artritet e vjetra, kolorin e barkut dhe shpines...ndersa ajo si e cliruar nga te gjitha peshat, derdhet e tera ne nje perqafim lektises me detin... Kjo duhet te jete orgazma, thote pas pak, e habitur sesi njerezit nganjehere e nderlikojne me shume se c'duhet jeten.
Goca ben pirueta dhe qesh. Ujerat i sillen rreth kurmit si krahet e djalit qe i iku... Piruete..piruete...piruete....Krahet lidhen e zgjidhen, symbyllur ajo puthet me rrezen e pasdites... Eshte leng e tera - pjeshke e pjekur kopshti... Eshte drite e tera - fryme lirie...Lakuriq kercen e zhytet nen vale, si femer delfini...Goca....shtrengon fort me nje dore kostumin e banjes... rripat e holle ku pas pak shpirt do jape liria...
Komenti im:
Poezia e mesiperme perdor gjuhe imazhesh (imagery), metafore dhe terminologji dhe figuracion poetik: (I gjelber si vaj ulliri, Divjaka digjet, ujerat i sillen rreth kurmit si krahet e djalit qe iku, symbyllur ajo puthet me rrezen e pasdites, eshte leng e tera, pjeshke e pjekur kopeshti, eshte drite e tera, fryme lirie,zhytet nen vale femer delfini, rripat e holle ku pas pak do jape fryme liria). Efekti emocional i dukshem.
Lekura e bananes ne kete rast eshte shmangur me shume sukses duke na dhuruar nje poezi (Prose Poetry) te bukur.
Sa here qe si autor jam perpjekur qe nje proze timen (te cila kam menduar se ka ndonje element poetik) ta rishkruaj ne trajte poetike (apo Prose Poetry) nuk kam mbetur i kenaqur nga rezultati. Keshtu me ka ndodhur psh me shndrimin ne poeme te tregimit tim "Nata e te cmendurit", "Zgjimet e jashtezakonshme te nje gruaje dhe te dashnorit te saj", "Kati i 13 ose balada amerikane e murimit" apo "24 ore nga jeta e nje burri"...Pikerisht se u mungonin/u humbnin disa nga ato cilesite e permendura ne shenimin e mesiperm kur shndrroheshin ne Prose Poetry...
Krijime te cilat kursesi nuk mund te shndroheshin ne poezi thjeshte duke i rishkruar ne forme vargjesh. Sidoqofte, ne menyre eksperimentale i rishkrova ne vargje dhe me kalimin e kohes sa here qe i rilexoj e shoh se kam shkelur lekuren e bananes...
I njejti tekst qe i kthyer ne vargje ne trajte Prose Poetry humbet vertet shume vlere artistike nga sa kishte ne origjinal ne trajte proze. Dua te them qe fati i nje krijimi letrar percaktohet qe ne ngjizjen e tij ne mendjen e autorit. Nese aty eshte ngjizur si proze nuk ka se si te kete me shume vlere artistike i dhene ne trajte poetike. Sigurisht nje rishkruarje qe do perfshinte edhe rimodulim figuracioni apo ritmi te brendshem mund t'ia permiresonte imazhin poetik krijimit te "operuar", por perseri jam i bindur qe cfaredo "narkoze" te perdorej gjate atij operimi te nje proze per ta shndruar ne poezi (Prose Poetry) rezultati nuk do ishte i mire: pacienti-poezi edhe nese nuk do vdiste nga ai operacion, do te kishte deformime fizike qe do ndikonin ne metabolizmin e lexuesit. Dmth nuk do pertypej si poezi.
Ne pergjithesi Prose Poetry ka shume elemente te poezise narrative dhe si e tille shpesh ka ne thelb nje story. Por sic thote nje pedagogu im "Te gjitha historite reale te jetes se njeriut apo te imagjinates se tij ndodhin ne proze, ne gjendje prozaike."
Ndaj kujdes, kur shkruani/shkruajme nje Prose Poetry! Ne rast se nuk e shkruani/shkruajme dot gjate nje orgazme te shpirtit, te pakten shkruajeni/ta shkruajme ne gjendje te dehur...
Kurse e anasjellta , pra kthimi i nje poezie ne proze mendoj se me pak kujdes mund te jape nje proze cilesore ne shumicen e rasteve. Edhe pervoja boterore e letersise njeh shume raste kur nje poezi e vetme ka frymezuar nje tregim te tere...
Mund te vazhdoja me shume shembuj te tjere nga poete te ndryshem shqiptare. Kam vene re se nga autoret shqiptare Prose Poetry levrojne apo perpiqen te levrojne poete qe lexojne dhe shkruajne poezi edhe ne gjuhe te huaj (kryesisht ne anglisht). Ne boten anglosaksone ne dekadat e pas viteve 50 kryesisht pas epokes poetike te “Beat Generation” u be e modes qe poetet e rinj te imitonin kete rryme poetike ne dukje prozaike. Sot pas rreth 50 vjetesh numerohen me gishta ata qe kane lene pas nje veper origjinale me vlere. Te tjeret, imitues apo jo, kopjues apo jo, plagjiatore apo jo, nuk kane arritur te krijojne nje proze te mirefillte poetike edhe pse kane mbushur e mbushin faqet e antologjive te pafundme letrare bashkekohore ne perendim. E po ashtu edhe krijues te ndryshem ("majmune" apo jo) ne faqet virtuale shqiptare.
22.8.09
Bejte elegjiake për Pasionin
Në burgun me emrin Martesë
gardiani Moral vazhdimisht i dehur
nuk do t’ia dijë se në qelinë e Dashurisë
i burgosuri Pasion ka vdekur…
Në burgun me emrin Martesë
gardiani Moral këndon i dehur:
“Nga kjo qeli nuk del i gjallë,
por nuk del as kur ke vdekur…”
gardiani Moral vazhdimisht i dehur
nuk do t’ia dijë se në qelinë e Dashurisë
i burgosuri Pasion ka vdekur…
Në burgun me emrin Martesë
gardiani Moral këndon i dehur:
“Nga kjo qeli nuk del i gjallë,
por nuk del as kur ke vdekur…”
Një historizë me qiell
Ja më në fund u bëra si të gjithë…I mbylla sytë. I lashë fluturimet dhe zbrita.
Zbrita me këmbët në tokë…Por qielli më ndoqi pas. Ra poshtë edhe ai. Jo qielli yt. I imi. Qielli që ti s'e sheh dot. Ra dhe u rrëzua mbi një pellg. Mbi një pellg. Nuk u mbyt. Nuk u mbyt, sepse dinte të notonte. Dinte të notonte qielli im. Dhe notoi. Notoi derisa u bë lot në syrin tim. Në syrin tim. Aty u mbyt. Pastaj (e) qava.(E) qava aty ky u mbyt. Me sytë mbyllur dhe këmbët në tokë pres të rrëzohen retë dhe ndonjë zog udhëhumbur. Retë e mia dhe zogu im udhëhumbur...
Zbrita me këmbët në tokë…Por qielli më ndoqi pas. Ra poshtë edhe ai. Jo qielli yt. I imi. Qielli që ti s'e sheh dot. Ra dhe u rrëzua mbi një pellg. Mbi një pellg. Nuk u mbyt. Nuk u mbyt, sepse dinte të notonte. Dinte të notonte qielli im. Dhe notoi. Notoi derisa u bë lot në syrin tim. Në syrin tim. Aty u mbyt. Pastaj (e) qava.(E) qava aty ky u mbyt. Me sytë mbyllur dhe këmbët në tokë pres të rrëzohen retë dhe ndonjë zog udhëhumbur. Retë e mia dhe zogu im udhëhumbur...
21.8.09
Kar - aksident
Esteti
gjuhëtari
studiuesi
analisti
esseisti
filozofi
teoricieni
publicisti
poligloti
historiani
etnografi
etnologu
etimologu
politologu
psikologu
opinionisti
komentatori dhe faqekuqi Sorollopi çdo ditë zgjohej me të njëjtën dilemë në mendje. Si ishte e mundur që koka e tij poliedrike përdorte vetëm një jastëk? Si zejtar i fjalës që ishte luante gjithnjë me të. Jastëk. Jasht-e-ke. Jazëk. Fjala jastëk nuk i krijonte asnjë asocijacion me gjoksin dërrasë të krijesës thatanikoanemike që flinte pranë. Thatanikja kish kohe qe priste në shtratin e tij t’i ndodhte ndonje kar-aksident. Sigurisht më pas mund të bëhej e shquar si gjithë të aksidentuarit e kësaj bote. E shquar nuk nënkuptonte detyrimisht edhe e shqyer, gjë të cilën e ëndërronte jo më pak se famën. “Bashkë me shqyrjen vinte edhe fama”, thoshte një fjalë jo edhe aq e urtë popullore. Por fatkeqësisht kar-aksidentet ndodhnin gjithnjë e më rrallë në atë asfalt të çarçaftë. Kish kohë që ëndërronte të shtypej, ta shtypnin, ta shqyenin pa mëshirë dhe ta linin ashtu të përgjakur e pa ndihmë poshtë shemrave anatomike të rrotave, gomave dhe çdo objekti tjetër sferik të aftë për të shtypur.
“Kam nevojë për një kar-aksident!”, i kish deklaruar një mëngjes thatanikja.
Esteti
gjuhëtari
studiuesi
analisti,
esseisti
filozofi
teoricieni
publicisti
poligloti
historiani
etnografi
etnologu
etimologu
politologu
psikologu
opinionisti
komentatori dhe faqekuqi Sorollopi kish rënë në mendime.
“Kar-aksident? Me C apo me K gërmën e parë? Ti e di që nuk më pëlqejnë gabimet e shtypit apo të shtypurit gabim.”
“Me çfarë të të vijë më mbarë ty. Car apo Kar, shtypje apo shtyp, ç’rëndësi ka? Nuk mundem më. Njerëzit vdesin nga aksidentet, kurse unë po vdes nga mungesa e një aksidenti. Po vdes për një kar-aksident…nuk e kupton një gjë kaq të thjeshtë?”, kish mbaruar thatanikja ligjëratën e saj.
Esteti
gjuhëtari
studiuesi
analisti
esseisti
filozofi
teoricieni
publicisti
poligloti
historiani
etnografi
etnologu
etimologu
politologu
psikologu
opinionisti
komentatori dhe faqekuqi Sorollopi kish rënë akoma më shumë në mendime. Pas arësyetimesh të gjata e sofizmash të stërholluara, si zejtar i fjalës që ishte, i dha dum hallit që e kish zënë sipas një rregulli të thjeshtë gjuhësor. Zgjidhje profesionale dhe aspak ndërgjegjevrarëse: në alfabet gërma C ishte gjithnjë përpara gërmes K. Kështu, i hypi makinës dhe furishëm vërshoi drejt thatanikes. Për çudinë e tij ndjeu një goditje të fortë diku në shasinë e trupit të tij të squllur kur rrotat e shfryra prekën eshtnajën e thatanikes. Goditja kish qenë aq e fortë dhe e papritur saqë …u zgjua.
Pas pak kuptoi që thatanikja vazhdonte e qetë gjumin përkrah tij, ndërsa ai për të mijtën herë kish rinisur lojën tunduese me gërmat C dhe K si zejtar i fjalës që ishte…Falenderoi me mirënjohje renditjen alfabetike ku C-ja është gjithnjë para K-së dhe pasi u kthye në krahun tjetër ia futi gjumit paq, si gjithnjë pranë thatanikes.
gjuhëtari
studiuesi
analisti
esseisti
filozofi
teoricieni
publicisti
poligloti
historiani
etnografi
etnologu
etimologu
politologu
psikologu
opinionisti
komentatori dhe faqekuqi Sorollopi çdo ditë zgjohej me të njëjtën dilemë në mendje. Si ishte e mundur që koka e tij poliedrike përdorte vetëm një jastëk? Si zejtar i fjalës që ishte luante gjithnjë me të. Jastëk. Jasht-e-ke. Jazëk. Fjala jastëk nuk i krijonte asnjë asocijacion me gjoksin dërrasë të krijesës thatanikoanemike që flinte pranë. Thatanikja kish kohe qe priste në shtratin e tij t’i ndodhte ndonje kar-aksident. Sigurisht më pas mund të bëhej e shquar si gjithë të aksidentuarit e kësaj bote. E shquar nuk nënkuptonte detyrimisht edhe e shqyer, gjë të cilën e ëndërronte jo më pak se famën. “Bashkë me shqyrjen vinte edhe fama”, thoshte një fjalë jo edhe aq e urtë popullore. Por fatkeqësisht kar-aksidentet ndodhnin gjithnjë e më rrallë në atë asfalt të çarçaftë. Kish kohë që ëndërronte të shtypej, ta shtypnin, ta shqyenin pa mëshirë dhe ta linin ashtu të përgjakur e pa ndihmë poshtë shemrave anatomike të rrotave, gomave dhe çdo objekti tjetër sferik të aftë për të shtypur.
“Kam nevojë për një kar-aksident!”, i kish deklaruar një mëngjes thatanikja.
Esteti
gjuhëtari
studiuesi
analisti,
esseisti
filozofi
teoricieni
publicisti
poligloti
historiani
etnografi
etnologu
etimologu
politologu
psikologu
opinionisti
komentatori dhe faqekuqi Sorollopi kish rënë në mendime.
“Kar-aksident? Me C apo me K gërmën e parë? Ti e di që nuk më pëlqejnë gabimet e shtypit apo të shtypurit gabim.”
“Me çfarë të të vijë më mbarë ty. Car apo Kar, shtypje apo shtyp, ç’rëndësi ka? Nuk mundem më. Njerëzit vdesin nga aksidentet, kurse unë po vdes nga mungesa e një aksidenti. Po vdes për një kar-aksident…nuk e kupton një gjë kaq të thjeshtë?”, kish mbaruar thatanikja ligjëratën e saj.
Esteti
gjuhëtari
studiuesi
analisti
esseisti
filozofi
teoricieni
publicisti
poligloti
historiani
etnografi
etnologu
etimologu
politologu
psikologu
opinionisti
komentatori dhe faqekuqi Sorollopi kish rënë akoma më shumë në mendime. Pas arësyetimesh të gjata e sofizmash të stërholluara, si zejtar i fjalës që ishte, i dha dum hallit që e kish zënë sipas një rregulli të thjeshtë gjuhësor. Zgjidhje profesionale dhe aspak ndërgjegjevrarëse: në alfabet gërma C ishte gjithnjë përpara gërmes K. Kështu, i hypi makinës dhe furishëm vërshoi drejt thatanikes. Për çudinë e tij ndjeu një goditje të fortë diku në shasinë e trupit të tij të squllur kur rrotat e shfryra prekën eshtnajën e thatanikes. Goditja kish qenë aq e fortë dhe e papritur saqë …u zgjua.
Pas pak kuptoi që thatanikja vazhdonte e qetë gjumin përkrah tij, ndërsa ai për të mijtën herë kish rinisur lojën tunduese me gërmat C dhe K si zejtar i fjalës që ishte…Falenderoi me mirënjohje renditjen alfabetike ku C-ja është gjithnjë para K-së dhe pasi u kthye në krahun tjetër ia futi gjumit paq, si gjithnjë pranë thatanikes.
14.8.09
Gruaja përtej kangjellave
nga rrëfimi i tim eti…
Nuk e mësova kurrë sa nga se vdiq im atë. Thanë që u vra nga grekët e Zervës.. Kishin vrarë pothuajse të gjithë burrat e fshatit. Kishin shpëtuar vetëm gratë, fëmijët dhe pleqtë. Na përzunë nga Paramithia. Pas tri ditë ecje të përgjakur drejt Shqipërisë na grumbulluan të gjithëve në një fushë të rrethuar me tela me gjëmba e me ushtarë diku pranë Rrogozhinës.
Pas disa muajve, në një ditë plot shi dhe vetëtima ime më më braktisi në duart e një ungji të tim eti, një plak i drobitur dhe i sëmurë. E kujtoj se si e përlotur më kish puthur fort dhe pastaj me nxitim e pa e kthyer kokën pas ish futur në një makinë ushtarake që po priste te dera e kampit. “Ma’..Ma’”, por Ma-ja nuk e dëgjoi dot thirrjen time. E ndoqa me vrap makinën, por te porta e kampit më ndaloi zëri i frikshëm i rojes. Ndërsa po qaja ungji plak ish përpjekur të më shpjegonte se nëna ishte martuar me një gjykatës të rëndësishëm dhe se shumë shpejt do vinte të më merrte edhe mua. Unë nuk e dija kuptimin e fjalës “gjykatës”, por ç’rëndësi kishte për mua ajo fjalë përderisa nëna do vinte të më merrte edhe mua më vonë…. Pak javë më pas plaku i shkretë vdiq. Kisha mbetur fillikat në botë. Isha 6 vjeç.
Më çuan në Jetimoren e Elbasanit. Të dielave na vishnin me rrobat më të mira dhe na nxirrnin në verandën e ndërtesës së vjetër dy katëshe, e cila ndahej nga rruga me anë të një gardhi kangjellash si dhe nga një sërë hurmash. Pas kangjellave çdo të dielë grumbulloheshin njerëz të panjohur të qytetit, më së shumti gra. Pasi qëndronin për disa çaste duke na vëzhguar ato diçka flisnin me kujdestaren e Jetimores, e cila pasi shkëmbente disa letra dhe pasi verifikonte dokumentat e tyre thërriste emrat e atyre që ishin përzgjedhur nga të panjohurit. Ishte bamirësia e të dielës. Zakonisht një familje merrte një jetim, por kishte edhe raste kur merrnin disa. E diela ishte e veçantë sepse na jepej mundësia që të kalonim disa orë në një ambient familjar, në një familje. Më saktë ishin ato të diela që na mësonin idenë e familjes. Por orët e së dielës kalonin më shpejt se çdo orë tjetër e javës dhe kështu në mbrëmje në orën e caktuar na kthenin përsri në Jetimore, ku kujdestarja e natës na merrte përsëri në dorëzim dhe pasi na pyeste nëse ishim kënaqur na çonte drejt kapanonit ku flinim.
Por rrallë qëllonte që të gjithë fëmijët e verandës të shijonin të dielën. Numri i jetimëve ishtë gjithnjë më i madh se numri i të panjohurve jashtë kangjellave. Zakonisht mua më merrnin, por kishte edhe raste kur jashtë kangjellave nuk dukej më këmbë njeriu, dhe kujdestarja vinte te ne “të mbeturit bosh” dhe me një zë ngushëllues na pëshpëriste”S’ka gjë…Herën tjetër me siguri do jetë rradha juaj. Jam e sigurtë që herën tjetër dikush do vijë t’ju marrë ju.”
Atë natë nuk na zinte gjumi në pritje për kthimin e shokëve fatlumë. Me kokat mbuluar nën batanie ëndërronim sa sa mirë do ia kishin kaluar ata. Dhe vërtët gjëja e parë që bënin ata me t’u rikthyer në darkë ishte të na tregonin se kishin qenë në një shtëpi pe vërteti, në një shtëpi ku kishte një baba dhe një nënë që ish kujdesur gjatë tërë ditës për çdo dëshirë të tyre si t’i kishin fëmijët e vet… Dhe sidomos gjellërat e shkëlqyera aromëmira, pjatat e bukura dhe zbukurimet nëpër mure. Në disa shtëpi vinin të luhej muzikë në ndonjë gramafon të vjetër “Record” dhe të gjithë vallzonin.
Shpesh në ato shtëpi kishte edhe gjyshe dhe ato e kishin të gjitha prehërin njëlloj të ngrohtë…
Gjatë ditëve të javës përtej kangjellave të zinte syri jo shumë njerëz, por tek tuk ndonjë grua. Kur gruaja qëndronte më shumë se zakonisht duke vështruar mes kangjellave fëmijët që loznin në oborrin e vogël dhe në verandë, vinte një çast kur edhe fëmijët e linin lojën dhe fillonin të shihnin me kërshëri gruan e panjohur përtej kangjellave. Nga historitë e jetimëve më të mëdhenj se ne në moshë kishim dëgjuar që nganjëhere përtej kangjellave vinin nënat e vërteta të cilat fshehurazi kërkonin me sy mes grupit kokëqethur të vogëlushëve fëmijën e tyre. Ishte ai çast kur edhe fëmijët fillonin vramendjen se nëna e kujt mund të ishte ajo grua. Kur gruaja rastiste të ishte e bukur interesi i fëmijëve ishte sigurisht më i madh se zakonisht. E kush nga ne nuk do donte që ajo grua e bukur të kish qenë nëna e tij? Në mitologjinë e jetimëve nëna është përherë e bukur.
Unë nuk dilja kurrë në verandë gjatë javës për të parë gratë e panjohura. Do doja të mos e kisha njohur më parë nënën time dhe kështu do mundja edhe unë që të kisha të drejtën e shpresës, të drejtën për të ëndërruar dhe besuar se ajo grua e panjohur përtej kangjellave, ajo grua me flokët e fshehur nën atë shall të zi dhe me sytë e maskuar pas syzeve të errëta mund të ishte nëna ime. Fëmijët i përfshinte një gjallëri e pazakontë teksa secili përfytyronte momentin kur gruaja përtej kangjellave do të thërriste emrin e tij dhe vogëlushi do ikte përgjithmonë nga ajo portë e hekurt për të mos u kthyer më aty…Në ato 5 vjet vetëm dy herë kish ndodhur kjo gjë, por megjithatë të gjithë shpresonin se një ditë ajo mund të ndodhte prapë…
Por fatkeqësisht unë e njihja nënën time, akoma ia mbaja mend tiparet e fytyrës dhe flokët e dendur… zërin…të qeshurën…ecjen elegante...vështrimin e butë të syve të kaltër…E njihja dhe…nuk prisja.
përsëri nga rrëfimi i tim eti:
Një ditë prej ditësh kur sapo kisha kaluar të pesëdhjetat troket dera. Pas saj qëndronte një grua e moshuar, flokëthinjur.
“Mirëdita, zonjë!
Mirëdita…Kë kërkoni
Unë kërkoj…Të kërkoj ty…
Po urdhëroni..flisni…
Unë jam nëna jote
Nëna ime? Po unë s’kam nënë. Nëna ime vdiq atë ditë kur më la në mes të fushës së përbaltur, mes rrufeve dhe vetëtimave… Ku ishe ti nënë kaq vjet?Ku…? 45 vjet…”
U ktheva në dhomë dhe ju më pyetët se kush ishte në derë.
“Askush nuk ishte”, u përgjigja unë, por nuk u thashë që ishte nëna ime…
nga rrëfimi im:
“Nuk ka shpëtim…kanceri ka avancuar shumë dhe mushkëritë e tij janë bërë copë copë…nuk e kalon dot muajin”. Mjekët i kishin hequr çdo shpresë tim eti. Kështu mes dhimbjesh arritën ditët e fundit të jetës së tij. Një ditë më thërret pranë dhe me zërin që mezi i dëgjohej më pëshpëriti: “ Bir, kam një porosi …Dua të ma kryesh…Shko në qytetin K dhe…” Heshti, u kollit fort dhe në fytyrën e tij të zbehtë nga sëmundja dallova një tis të trëndafiltë. Dukej se hezitonte të fliste…
Por pas një grime dhe me sforco të madhe vazhdoi:” Shko në qytetin K dhe gjej nënën time! Nuk ia mbaj mend mbiemrin e burrit, por kërkoje me emrin e saj në lagjen e vjetër. Duhet ta njohin se i shoqi ka qenë gjykatës me emër të dëgjuar për shumë vitë me rradhë…më duket se ka pasur 4 fëmijë me të dhe ata janë mjekë e inxhinierë të njohur në atë qytet…Gjeje dhe i thuaj që unë jam i sëmurë…shumë i sëmurë…Ndoshta vjen…”. Këtu iu këput zëri, ndërsa djersë të ftohta i mbuluan fytyrën dhe kaçurrelat e thinjura.
Pas 2 orësh isha në K dhe shkova drejt e te lagja e vjetër e qytetit. I rashë vërdallë qytetit. Ku nuk pyeta për emrin e saj, por a ishte e mundur vallë në ato vite të tranzicionit, ku qytetet bashkë me popullatën e tyre ishin shpërfytyruar, të gjindej një grua e moshuar të cilës i dija vetëm emrin? Diku më thanë që e njihnin, por kish vdekur pak vite më parë. Diku tjetër më thanë që jetonte në Itali te nipat e saj. Por shumica ngrinin supet kur unë thoja emrin e saj…
Në mbrëmje vonë u ktheva i rraskapitur në shtëpi. U afrova pranë shtatit të tim eti dhe ia bëra me shënjë mohuese që nuk kisha gjetur asgjë në K…Mblodhi pak buzët në shenjë zhgënjimi dhe nuk nxorri zë. Të nesërmen në mëngjez dha shpirt.
Nuk e mësova kurrë sa nga se vdiq im atë. Thanë që u vra nga grekët e Zervës.. Kishin vrarë pothuajse të gjithë burrat e fshatit. Kishin shpëtuar vetëm gratë, fëmijët dhe pleqtë. Na përzunë nga Paramithia. Pas tri ditë ecje të përgjakur drejt Shqipërisë na grumbulluan të gjithëve në një fushë të rrethuar me tela me gjëmba e me ushtarë diku pranë Rrogozhinës.
Pas disa muajve, në një ditë plot shi dhe vetëtima ime më më braktisi në duart e një ungji të tim eti, një plak i drobitur dhe i sëmurë. E kujtoj se si e përlotur më kish puthur fort dhe pastaj me nxitim e pa e kthyer kokën pas ish futur në një makinë ushtarake që po priste te dera e kampit. “Ma’..Ma’”, por Ma-ja nuk e dëgjoi dot thirrjen time. E ndoqa me vrap makinën, por te porta e kampit më ndaloi zëri i frikshëm i rojes. Ndërsa po qaja ungji plak ish përpjekur të më shpjegonte se nëna ishte martuar me një gjykatës të rëndësishëm dhe se shumë shpejt do vinte të më merrte edhe mua. Unë nuk e dija kuptimin e fjalës “gjykatës”, por ç’rëndësi kishte për mua ajo fjalë përderisa nëna do vinte të më merrte edhe mua më vonë…. Pak javë më pas plaku i shkretë vdiq. Kisha mbetur fillikat në botë. Isha 6 vjeç.
Më çuan në Jetimoren e Elbasanit. Të dielave na vishnin me rrobat më të mira dhe na nxirrnin në verandën e ndërtesës së vjetër dy katëshe, e cila ndahej nga rruga me anë të një gardhi kangjellash si dhe nga një sërë hurmash. Pas kangjellave çdo të dielë grumbulloheshin njerëz të panjohur të qytetit, më së shumti gra. Pasi qëndronin për disa çaste duke na vëzhguar ato diçka flisnin me kujdestaren e Jetimores, e cila pasi shkëmbente disa letra dhe pasi verifikonte dokumentat e tyre thërriste emrat e atyre që ishin përzgjedhur nga të panjohurit. Ishte bamirësia e të dielës. Zakonisht një familje merrte një jetim, por kishte edhe raste kur merrnin disa. E diela ishte e veçantë sepse na jepej mundësia që të kalonim disa orë në një ambient familjar, në një familje. Më saktë ishin ato të diela që na mësonin idenë e familjes. Por orët e së dielës kalonin më shpejt se çdo orë tjetër e javës dhe kështu në mbrëmje në orën e caktuar na kthenin përsri në Jetimore, ku kujdestarja e natës na merrte përsëri në dorëzim dhe pasi na pyeste nëse ishim kënaqur na çonte drejt kapanonit ku flinim.
Por rrallë qëllonte që të gjithë fëmijët e verandës të shijonin të dielën. Numri i jetimëve ishtë gjithnjë më i madh se numri i të panjohurve jashtë kangjellave. Zakonisht mua më merrnin, por kishte edhe raste kur jashtë kangjellave nuk dukej më këmbë njeriu, dhe kujdestarja vinte te ne “të mbeturit bosh” dhe me një zë ngushëllues na pëshpëriste”S’ka gjë…Herën tjetër me siguri do jetë rradha juaj. Jam e sigurtë që herën tjetër dikush do vijë t’ju marrë ju.”
Atë natë nuk na zinte gjumi në pritje për kthimin e shokëve fatlumë. Me kokat mbuluar nën batanie ëndërronim sa sa mirë do ia kishin kaluar ata. Dhe vërtët gjëja e parë që bënin ata me t’u rikthyer në darkë ishte të na tregonin se kishin qenë në një shtëpi pe vërteti, në një shtëpi ku kishte një baba dhe një nënë që ish kujdesur gjatë tërë ditës për çdo dëshirë të tyre si t’i kishin fëmijët e vet… Dhe sidomos gjellërat e shkëlqyera aromëmira, pjatat e bukura dhe zbukurimet nëpër mure. Në disa shtëpi vinin të luhej muzikë në ndonjë gramafon të vjetër “Record” dhe të gjithë vallzonin.
Shpesh në ato shtëpi kishte edhe gjyshe dhe ato e kishin të gjitha prehërin njëlloj të ngrohtë…
Gjatë ditëve të javës përtej kangjellave të zinte syri jo shumë njerëz, por tek tuk ndonjë grua. Kur gruaja qëndronte më shumë se zakonisht duke vështruar mes kangjellave fëmijët që loznin në oborrin e vogël dhe në verandë, vinte një çast kur edhe fëmijët e linin lojën dhe fillonin të shihnin me kërshëri gruan e panjohur përtej kangjellave. Nga historitë e jetimëve më të mëdhenj se ne në moshë kishim dëgjuar që nganjëhere përtej kangjellave vinin nënat e vërteta të cilat fshehurazi kërkonin me sy mes grupit kokëqethur të vogëlushëve fëmijën e tyre. Ishte ai çast kur edhe fëmijët fillonin vramendjen se nëna e kujt mund të ishte ajo grua. Kur gruaja rastiste të ishte e bukur interesi i fëmijëve ishte sigurisht më i madh se zakonisht. E kush nga ne nuk do donte që ajo grua e bukur të kish qenë nëna e tij? Në mitologjinë e jetimëve nëna është përherë e bukur.
Unë nuk dilja kurrë në verandë gjatë javës për të parë gratë e panjohura. Do doja të mos e kisha njohur më parë nënën time dhe kështu do mundja edhe unë që të kisha të drejtën e shpresës, të drejtën për të ëndërruar dhe besuar se ajo grua e panjohur përtej kangjellave, ajo grua me flokët e fshehur nën atë shall të zi dhe me sytë e maskuar pas syzeve të errëta mund të ishte nëna ime. Fëmijët i përfshinte një gjallëri e pazakontë teksa secili përfytyronte momentin kur gruaja përtej kangjellave do të thërriste emrin e tij dhe vogëlushi do ikte përgjithmonë nga ajo portë e hekurt për të mos u kthyer më aty…Në ato 5 vjet vetëm dy herë kish ndodhur kjo gjë, por megjithatë të gjithë shpresonin se një ditë ajo mund të ndodhte prapë…
Por fatkeqësisht unë e njihja nënën time, akoma ia mbaja mend tiparet e fytyrës dhe flokët e dendur… zërin…të qeshurën…ecjen elegante...vështrimin e butë të syve të kaltër…E njihja dhe…nuk prisja.
përsëri nga rrëfimi i tim eti:
Një ditë prej ditësh kur sapo kisha kaluar të pesëdhjetat troket dera. Pas saj qëndronte një grua e moshuar, flokëthinjur.
“Mirëdita, zonjë!
Mirëdita…Kë kërkoni
Unë kërkoj…Të kërkoj ty…
Po urdhëroni..flisni…
Unë jam nëna jote
Nëna ime? Po unë s’kam nënë. Nëna ime vdiq atë ditë kur më la në mes të fushës së përbaltur, mes rrufeve dhe vetëtimave… Ku ishe ti nënë kaq vjet?Ku…? 45 vjet…”
U ktheva në dhomë dhe ju më pyetët se kush ishte në derë.
“Askush nuk ishte”, u përgjigja unë, por nuk u thashë që ishte nëna ime…
nga rrëfimi im:
“Nuk ka shpëtim…kanceri ka avancuar shumë dhe mushkëritë e tij janë bërë copë copë…nuk e kalon dot muajin”. Mjekët i kishin hequr çdo shpresë tim eti. Kështu mes dhimbjesh arritën ditët e fundit të jetës së tij. Një ditë më thërret pranë dhe me zërin që mezi i dëgjohej më pëshpëriti: “ Bir, kam një porosi …Dua të ma kryesh…Shko në qytetin K dhe…” Heshti, u kollit fort dhe në fytyrën e tij të zbehtë nga sëmundja dallova një tis të trëndafiltë. Dukej se hezitonte të fliste…
Por pas një grime dhe me sforco të madhe vazhdoi:” Shko në qytetin K dhe gjej nënën time! Nuk ia mbaj mend mbiemrin e burrit, por kërkoje me emrin e saj në lagjen e vjetër. Duhet ta njohin se i shoqi ka qenë gjykatës me emër të dëgjuar për shumë vitë me rradhë…më duket se ka pasur 4 fëmijë me të dhe ata janë mjekë e inxhinierë të njohur në atë qytet…Gjeje dhe i thuaj që unë jam i sëmurë…shumë i sëmurë…Ndoshta vjen…”. Këtu iu këput zëri, ndërsa djersë të ftohta i mbuluan fytyrën dhe kaçurrelat e thinjura.
Pas 2 orësh isha në K dhe shkova drejt e te lagja e vjetër e qytetit. I rashë vërdallë qytetit. Ku nuk pyeta për emrin e saj, por a ishte e mundur vallë në ato vite të tranzicionit, ku qytetet bashkë me popullatën e tyre ishin shpërfytyruar, të gjindej një grua e moshuar të cilës i dija vetëm emrin? Diku më thanë që e njihnin, por kish vdekur pak vite më parë. Diku tjetër më thanë që jetonte në Itali te nipat e saj. Por shumica ngrinin supet kur unë thoja emrin e saj…
Në mbrëmje vonë u ktheva i rraskapitur në shtëpi. U afrova pranë shtatit të tim eti dhe ia bëra me shënjë mohuese që nuk kisha gjetur asgjë në K…Mblodhi pak buzët në shenjë zhgënjimi dhe nuk nxorri zë. Të nesërmen në mëngjez dha shpirt.
9.8.09
ATDHEU (pa taboo) poemë-esse
Flasim për Atdheun,
luftojmë për Atdheun,
qajmë për Atdheun,
mburremi për Atdheun,
vritemi për Atdheun,
kujdes Atdheun,
amanet Atdheun...
dhe harrojme Vetveten,
atdheun tonë më të parë,
Të flasim për të,
të luftojmë për të,
të qajmë për të,
të vritemi për të,
të mburremi për të,
të turpërohemi për të,
se është i vetmi Atdhe
i YNI
që sa pak i ngjan atij tjetrit,
ATDHEUT me gërma kapitale,
atij që askush
nuk mund t'ia shtojë apo heqë
lavdinë dhe madhështinë.
Përse t'ia shtojnë?
Përse t'ia heqin?
Përse u dashka patjetër
të bëjmë dicka për të?
Fundja,c'bën ai
kur ne lindim,jetojmë,vdesim,
në gëzimin tonë,
në fatkeqësinë tonë,
në lotin tonë,
në brengën tonë???
A ia ka parë kush lotët Atdheut?
ATDHEU.
A nuk jetojmë në të njëjtin Atdhe
bashkë me miliona batakcinj,vrasës,hajdutë?
A nuk themi fjalët më poshtëruese,
gënjeshtrat më të mëdha
në gjuhën e Tij?
A nuk bëhen të mirat dhe të këqijat,
nderimet dhe turpërimet
në emrin e tij?
A nuk e valvisin cdo ditë flamurin e Tij
edhe duar të ndyra predikuesish të paskrupullt
që flasin në emër të Tij?
ATDHEU.
Flamuri i përket atij.
Na përket edhe neve.
Por ne jemi
unë,ti,lypësi,mësuesi,prifti,kurva,gjykatësi,dikta torët,
vrasësit,bankierët,kopilat,murgeshat,heronjtë,pija necët,hajdutët,virgjëreshat,ushtarët,policët dhe poetët…
Të gjithë njëzëri themi:
ATDHEU !
Cili vrasës s'e ka kënduar Himnin Kombëtar?
Më mirë se kushdo e këndojnë diktatorët.
ATDHEU.
Kush do të më tregojë c'është Atdheu?
Dheu i atit?
I gjyshit apo i stërgjyshit?
E c'di Atdheu për ta,
për timin a tëndin fjala vjen?
ATDHEU është egoist
më shumë se një fëmijë i përkëdhelur.
dhuroji Atij jetën tënde,
përkëdheljen tënde,
dashurinë tënde,
pasurinë tënde,
besën tënde
e ATDHEU s'do të të harrojë.
Falja batakciut më të ndyrë të gjitha,
edhe jetën tënde
e natyrisht
edhe ai s'do të të harrojë kurrë.
ATDHE
Të nëpërkëmbën,
ATDHE
Të poshtëruan,
ATDHE
Të zbardhëm faqen,
ATDHE
Të lartësuam!
C'gjepura!
C'fjalë boshe!
Njerëz dhe njerucër!
Kur do ta kuptoni se ATDHEU
bën pa virtutin tonë
po aq sa edhe pa vesin tonë?
Kur vdiqët,ju vranë,ju përdhunuan,
kur nënat qanin mbi varret tuaja
a vdiq ATDHEU?
ATDHEU është i pavdekshëm
si cdo gjë pa jetë.
Ata që lindin,
lindin në Atdhe.
Ata që vranë,
vranë në Atdhe.
Ata që u vranë,
u vranë në Atdhe.
Teli me gjëmba
rrethoi në Atdhe.
Lulet që celin,
celin në Atdhe.
Edhe ato që vyshken,
vyshken në Atdhe.
Në Atdhe luhet komedia
e njerëzit qeshin të lumtur.
Në Atdhe luhet tragjedia
e njerëzit fshijnë lotë të hidhur.
Në Atdhe luhet edhe drama
e njerëzit s'dinë të qeshin a të qajnë.
A iu kujtua ndonjërit Atdheu,
ndërsa bënte dashuri,
martohej a divorcohej,
pronësohej a shpronësohej,
varfërohej a pasurohej,
vritej a vriste,
lindëte a vdiste?
E kujtoj ATDHEUN kur në caste delirante
e pandeh veten hero.
Më pas,
si pas cdo deliri,
qesh si i marrë,
qaj si i cmëndur.
ATDHEU.
Brodha nëpër botë dhe kudo njerëzit ngritën supet,
kur dëgjuan emrin e Tij.
Brodha nëpër Atdheun tim e kudo njerëzit ngritën supet
kur dëgjuan emrin tim.
Brodha nëpër VETVETEN time e kudo vrava e më vranë,
dashurova e më dashuruan, mallkova e më mallkuan,
përkëdhela e më përkëdhelën, fala e më falën,
urreva e më urryen, por më njohën.
Më thanë "JE TI!".
ATDHEU.
Kujt duhet t'i krenohemi me emrin e Tij?
E c'vlen krenaria, për sa kohë nuk e dimë pse duhet
D-O-M-O-S-D-O-SH-M-E-R-ISH-T
të jemi krenarë???
ATDHEU.
Ne dimë të vrasim.
Të na vrasin.
Të vetvritemi.
Dimë edhe të varrosim të vrarët.
Dhe vetveten.
ATDHEU.
Cdo cast i dhurojmë
gropa të reja,
solemnisht i quajmë varre
që më pas të krenohemi me to.
Ne s'dimë të dhurojmë jetë.
Vdekje po.
A thua jemi lindur të vdekur
për t'u mburrur gjithmonë
me të rënët,
me të vrarët,
me të vdekurit?
ATDHEU u lodh nga vdekjet tona.
U neverit.
U ngrit e u largua
nga ceremonia jonë e përjetshme
mortore.
Teksa kazma grryen trupin e tij,
teksa duart shkulin lule nga trupi i Tij,
oh sa lehtë Ai rikuperohet,
rigjenerohet
nga skeletët tanë të bujshëm.
Vetmohimi.
Kjo fjalë e shkruar keq
në memorjen e kohës.
Gjer kur, gjer kur?
E mohuam veten me gjithë c'kishim
e pastaj ia falëm ATDHEUT
atë cka mbeti prej saj.
Më pas ,të tjerë vetmohues
me lopata vetmohuese në duar
nxituan drejt
vetmohimeve të reja.
ATDHEU
ka origjinalin e tij
të papërsëritshëm,
të paprekshëm
dhe miliona kopje të keqpërdorura
si fotografi porno
në xhep të ushtarit
që i mburret shokut:
"E sheh këtë?
Eshtë dashnorja ime!"
Politikanët zihen për kopjet e Tij
se edhe ata janë ushtarë,
natyrisht,
masturbues publikë të ATDHEUT kopje.
ATDHEU.
Në radiografinë e Tij
duken vec skeletët tanë
me një gjurmë të zezë në gjoks
aty ku mund të ishte zemra jonë e vetmohuar
ose vendi ku ne vetvritemi
aq natyrshëm nga thika vrastare
e kohës së humbur
në kërkim të
madhështisë së varreve-
-ideali ynë i përjetshëm,
kolera jonë e pashërueshme-
Varret tona-
argumenti ynë i vetëm
në Gjyqin e Fundit.
Virtytet e ATDHEUT.
(ATDHEU nuk ka vese).
Megjithatë, o burra, të luftojmë që ATDHEU të jetë
krenar, mburracak, mospërfillës, egoist,
i fuqishëm, kokëfortë, i pari në cdo gjë,
më i miri, më i bukuri, më i mëncuri, më i përsosuri.
(A ekzistoka përsosmëria, do të pyesë një nxënës mësuesen e biologjisë).
Vishjani këto tipare një njeriu dhe do të shihni
sa i ftohtë do t'ju duket,
se si ftohtësia e tij do t'ua ngrijë buzëqeshjen.
Sa gabim!
Le të flasin të tjerët për ATDHEUN tonë në gjuhët e tyre
e ne për të tjerë ATDHE në gjuhën tonë…
ATDHEU është vërtet i dashur vetëm
në mitologjinë e Mërgimit,
një yll që sa më larg t'i qëndrosh
aq më i bukur duket.
Zoti kurrë nuk na fal bashkë me jetën edhe ATDHEUN,
këtë copë të rastësishme dheu,
por na fal Vetveten tonë.
Një copë dhe dhe hija jonë mbi të.
Aty cdo cast jeton dhe vdes
nderi, vesi, dashuria, urrejtja, lulja, thika, epshi, mëria,
mirënjohja, mosmirënjohja, besa, gënjeshtra, miqësia, armiqësia.
Aty jemi ne –njerëzit.
Pastaj është dheu.
C'rëndësi ka që fëmijët tanë do ta quajnë
atë copëz dheu ATDHE?
C'dinë ata për ne?
Po ti për mua?
Cdo njeriu një copë dhe,
cdo cope dheu-një njeri.
..............................................
Në varrimin e tim eti dikush solemnisht përmëndi ATDHEUN...
Për herë të parë babai im po merrte një copë ATDHE me vete...
Qesha hidhurazi dhe ndjeva keqardhje për ATDHEUN e folësit,
për ATDHEUN që për pak caste kish mbetur me një copë më pak...
(shtator, 1996)
luftojmë për Atdheun,
qajmë për Atdheun,
mburremi për Atdheun,
vritemi për Atdheun,
kujdes Atdheun,
amanet Atdheun...
dhe harrojme Vetveten,
atdheun tonë më të parë,
Të flasim për të,
të luftojmë për të,
të qajmë për të,
të vritemi për të,
të mburremi për të,
të turpërohemi për të,
se është i vetmi Atdhe
i YNI
që sa pak i ngjan atij tjetrit,
ATDHEUT me gërma kapitale,
atij që askush
nuk mund t'ia shtojë apo heqë
lavdinë dhe madhështinë.
Përse t'ia shtojnë?
Përse t'ia heqin?
Përse u dashka patjetër
të bëjmë dicka për të?
Fundja,c'bën ai
kur ne lindim,jetojmë,vdesim,
në gëzimin tonë,
në fatkeqësinë tonë,
në lotin tonë,
në brengën tonë???
A ia ka parë kush lotët Atdheut?
ATDHEU.
A nuk jetojmë në të njëjtin Atdhe
bashkë me miliona batakcinj,vrasës,hajdutë?
A nuk themi fjalët më poshtëruese,
gënjeshtrat më të mëdha
në gjuhën e Tij?
A nuk bëhen të mirat dhe të këqijat,
nderimet dhe turpërimet
në emrin e tij?
A nuk e valvisin cdo ditë flamurin e Tij
edhe duar të ndyra predikuesish të paskrupullt
që flasin në emër të Tij?
ATDHEU.
Flamuri i përket atij.
Na përket edhe neve.
Por ne jemi
unë,ti,lypësi,mësuesi,prifti,kurva,gjykatësi,dikta torët,
vrasësit,bankierët,kopilat,murgeshat,heronjtë,pija necët,hajdutët,virgjëreshat,ushtarët,policët dhe poetët…
Të gjithë njëzëri themi:
ATDHEU !
Cili vrasës s'e ka kënduar Himnin Kombëtar?
Më mirë se kushdo e këndojnë diktatorët.
ATDHEU.
Kush do të më tregojë c'është Atdheu?
Dheu i atit?
I gjyshit apo i stërgjyshit?
E c'di Atdheu për ta,
për timin a tëndin fjala vjen?
ATDHEU është egoist
më shumë se një fëmijë i përkëdhelur.
dhuroji Atij jetën tënde,
përkëdheljen tënde,
dashurinë tënde,
pasurinë tënde,
besën tënde
e ATDHEU s'do të të harrojë.
Falja batakciut më të ndyrë të gjitha,
edhe jetën tënde
e natyrisht
edhe ai s'do të të harrojë kurrë.
ATDHE
Të nëpërkëmbën,
ATDHE
Të poshtëruan,
ATDHE
Të zbardhëm faqen,
ATDHE
Të lartësuam!
C'gjepura!
C'fjalë boshe!
Njerëz dhe njerucër!
Kur do ta kuptoni se ATDHEU
bën pa virtutin tonë
po aq sa edhe pa vesin tonë?
Kur vdiqët,ju vranë,ju përdhunuan,
kur nënat qanin mbi varret tuaja
a vdiq ATDHEU?
ATDHEU është i pavdekshëm
si cdo gjë pa jetë.
Ata që lindin,
lindin në Atdhe.
Ata që vranë,
vranë në Atdhe.
Ata që u vranë,
u vranë në Atdhe.
Teli me gjëmba
rrethoi në Atdhe.
Lulet që celin,
celin në Atdhe.
Edhe ato që vyshken,
vyshken në Atdhe.
Në Atdhe luhet komedia
e njerëzit qeshin të lumtur.
Në Atdhe luhet tragjedia
e njerëzit fshijnë lotë të hidhur.
Në Atdhe luhet edhe drama
e njerëzit s'dinë të qeshin a të qajnë.
A iu kujtua ndonjërit Atdheu,
ndërsa bënte dashuri,
martohej a divorcohej,
pronësohej a shpronësohej,
varfërohej a pasurohej,
vritej a vriste,
lindëte a vdiste?
E kujtoj ATDHEUN kur në caste delirante
e pandeh veten hero.
Më pas,
si pas cdo deliri,
qesh si i marrë,
qaj si i cmëndur.
ATDHEU.
Brodha nëpër botë dhe kudo njerëzit ngritën supet,
kur dëgjuan emrin e Tij.
Brodha nëpër Atdheun tim e kudo njerëzit ngritën supet
kur dëgjuan emrin tim.
Brodha nëpër VETVETEN time e kudo vrava e më vranë,
dashurova e më dashuruan, mallkova e më mallkuan,
përkëdhela e më përkëdhelën, fala e më falën,
urreva e më urryen, por më njohën.
Më thanë "JE TI!".
ATDHEU.
Kujt duhet t'i krenohemi me emrin e Tij?
E c'vlen krenaria, për sa kohë nuk e dimë pse duhet
D-O-M-O-S-D-O-SH-M-E-R-ISH-T
të jemi krenarë???
ATDHEU.
Ne dimë të vrasim.
Të na vrasin.
Të vetvritemi.
Dimë edhe të varrosim të vrarët.
Dhe vetveten.
ATDHEU.
Cdo cast i dhurojmë
gropa të reja,
solemnisht i quajmë varre
që më pas të krenohemi me to.
Ne s'dimë të dhurojmë jetë.
Vdekje po.
A thua jemi lindur të vdekur
për t'u mburrur gjithmonë
me të rënët,
me të vrarët,
me të vdekurit?
ATDHEU u lodh nga vdekjet tona.
U neverit.
U ngrit e u largua
nga ceremonia jonë e përjetshme
mortore.
Teksa kazma grryen trupin e tij,
teksa duart shkulin lule nga trupi i Tij,
oh sa lehtë Ai rikuperohet,
rigjenerohet
nga skeletët tanë të bujshëm.
Vetmohimi.
Kjo fjalë e shkruar keq
në memorjen e kohës.
Gjer kur, gjer kur?
E mohuam veten me gjithë c'kishim
e pastaj ia falëm ATDHEUT
atë cka mbeti prej saj.
Më pas ,të tjerë vetmohues
me lopata vetmohuese në duar
nxituan drejt
vetmohimeve të reja.
ATDHEU
ka origjinalin e tij
të papërsëritshëm,
të paprekshëm
dhe miliona kopje të keqpërdorura
si fotografi porno
në xhep të ushtarit
që i mburret shokut:
"E sheh këtë?
Eshtë dashnorja ime!"
Politikanët zihen për kopjet e Tij
se edhe ata janë ushtarë,
natyrisht,
masturbues publikë të ATDHEUT kopje.
ATDHEU.
Në radiografinë e Tij
duken vec skeletët tanë
me një gjurmë të zezë në gjoks
aty ku mund të ishte zemra jonë e vetmohuar
ose vendi ku ne vetvritemi
aq natyrshëm nga thika vrastare
e kohës së humbur
në kërkim të
madhështisë së varreve-
-ideali ynë i përjetshëm,
kolera jonë e pashërueshme-
Varret tona-
argumenti ynë i vetëm
në Gjyqin e Fundit.
Virtytet e ATDHEUT.
(ATDHEU nuk ka vese).
Megjithatë, o burra, të luftojmë që ATDHEU të jetë
krenar, mburracak, mospërfillës, egoist,
i fuqishëm, kokëfortë, i pari në cdo gjë,
më i miri, më i bukuri, më i mëncuri, më i përsosuri.
(A ekzistoka përsosmëria, do të pyesë një nxënës mësuesen e biologjisë).
Vishjani këto tipare një njeriu dhe do të shihni
sa i ftohtë do t'ju duket,
se si ftohtësia e tij do t'ua ngrijë buzëqeshjen.
Sa gabim!
Le të flasin të tjerët për ATDHEUN tonë në gjuhët e tyre
e ne për të tjerë ATDHE në gjuhën tonë…
ATDHEU është vërtet i dashur vetëm
në mitologjinë e Mërgimit,
një yll që sa më larg t'i qëndrosh
aq më i bukur duket.
Zoti kurrë nuk na fal bashkë me jetën edhe ATDHEUN,
këtë copë të rastësishme dheu,
por na fal Vetveten tonë.
Një copë dhe dhe hija jonë mbi të.
Aty cdo cast jeton dhe vdes
nderi, vesi, dashuria, urrejtja, lulja, thika, epshi, mëria,
mirënjohja, mosmirënjohja, besa, gënjeshtra, miqësia, armiqësia.
Aty jemi ne –njerëzit.
Pastaj është dheu.
C'rëndësi ka që fëmijët tanë do ta quajnë
atë copëz dheu ATDHE?
C'dinë ata për ne?
Po ti për mua?
Cdo njeriu një copë dhe,
cdo cope dheu-një njeri.
..............................................
Në varrimin e tim eti dikush solemnisht përmëndi ATDHEUN...
Për herë të parë babai im po merrte një copë ATDHE me vete...
Qesha hidhurazi dhe ndjeva keqardhje për ATDHEUN e folësit,
për ATDHEUN që për pak caste kish mbetur me një copë më pak...
(shtator, 1996)
1.8.09
Lehtësia e papërballueshme e retorikës
“Po Zoti ç’ngjyrë ka?”, më pyet fëmija.
Pasi mendohem disi më shumë se zakonisht, hesht dhe nuk i them që
gjithsesi…
sidoqoftë…
pavarësisht se…
edhe pse…
megjithatë Zoti ka ngjyrën e besimtarëve.
Po sikur të më pyesë se ç’ngjyrë kanë besimtarët, si do t’i përgjigjem?
Pasi mendohem disi më shumë se zakonisht, hesht dhe nuk i them që
gjithsesi…
sidoqoftë…
pavarësisht se…
edhe pse…
megjithatë Zoti ka ngjyrën e besimtarëve.
Po sikur të më pyesë se ç’ngjyrë kanë besimtarët, si do t’i përgjigjem?
Subscribe to:
Posts
(
Atom
)