Kur shkruaj një poezi, tregim apo roman, gjëja e fundit që më bie ndërmend është lexuesi, sidomos lexuesi jolexues i cili përben pjesen dermuese te konsumatoreve te librave si mall.
Kjo për arësyen e thjeshtë se në çastin krijues unë dhe ata jetojmë në universe të ndryshëm. Unë brenda mendjes sime dhe ai (lexuesi) brenda mendjes së tij. Po mendja e tij ne ndryshim nga e imja nuk është një. Është dhjetra, qindra dhe nëse do jem me fat ajo mëndje mund të jetë edhe mijëra…Ne fakt, per te shmangur cdo keqkuptim, me duhet te sqaroj qe une lexuesit i ndaj ne dy grupe: grupi me i vogel- grupi i lexuesve dhe pjesa tjetër dërmuese, shkatërruese, asgjësuese, - grupi i derrave… Të parët konsumojne letërsi, ndërsa të dytët konsumojnë libra. Të parët konsumojnë ide, të dytët letër…
Akoma nuk kam shkruar fjalinë e parë të tregimit tim i cili u drejtohet lexueve, por pashmangshmërisht do bjerë më shumë nën nockën e derrave…
Por sidoqoftë tregimin e kam të shkruar qartë në mendjen time dhe në kofidencë po u tregoj që ka një sens të fortë erotik para të cilit morali do belbëzojë si eunuk. . Ajo që nuk e vë fare në dyshim është fakti që lexuesi do gjejë domosdoshmërisht diçka që ta pëlqeje apo të mos e pëlqejë këtë tregim. Vetëm një gjë nuk do ndodhë me ketë tregim: që ta lërë lexuesin indiferent, një shprehje e përdorur rëndshëm në gjuhën e kritikës letare. Është gënjeshtra më e madhe. Disa lexues nga vetë natyra janë qënie me kuriozet te tepert, më kurioze se derri para llucës dhe si te tillë nuk mund të mbeten indiferent as nga fakte të thjeshta e të ditura nga të gjithë si psh që pas natës vjen dita apo që toka rrotullohet. Fakte të tilla mund t’i linin indiferentë në orën e mërzitshme të gjeografisë, por kurrsesi në një tregim. Sepse për sa kohë që ai është lexues letërsia përbën ushqim për të. Ky ushqim mund të jetë një drekë e bollshme dhe e shijshme ashtu siç mund të jetë nje fast-food, mund të jetë e ngrohtë si një picë e sapodalë nga një furrë italiane, por mund të jetë bajat si një bukë e djeshme, mund të jetë një ëmbelsirë, por mund të jetë edhe më e hidhur se qitroja. Ndonjëherë ky ushqim mund të jetë ilaç, i dobishëm, por i hidhur si gjithë drogat e forta të cilat, përsëri në mirëbesim, po u kujtoj që duhen marrë sipas dozës përkatëse.
A është çdo gjë e hidhur domosdoshmërisht e padobishme? Në shekuj filozofët dhe imituesit e tyre janë përpjekur t’I japin përgjigje kësaj dileme zgjidhjen e së cilës unë nganjëherë e shoh te kokrrizat e zaharinës të cilat janë të hidhura si tableta, por nëse i tresim në një enë me uje përftojmë sherbet aq të ëmbël saqë dalldisja nga ajo mund të na shkaktojë edhe gjumë, letargji, dehje e në ndonjë rast edhe të përzjerra që shumë shpejt përfundojnë me vjellje në ndonjë stomak me ndjeshmëri të lartë.
Pra si në rastin e çdo ushqimi, është çështje stomaku. Dmth mendjeje, meqe mendja është stomaku i trurit.
Pra akoma nuk kam shkruar fjalinë e parë në letër, ndërsa tregimi brenda mendjes sime ka nisur të deshmojë padurimin e tij. Punë dreqi: paska rastisur të jetë shtatanik dhe nuk i pritet sa të dalë në jetë nga ajo barierë kockore e kafkës sime.
Harrova t’ju them që ky tregim është shumë i rëndësishëm për mua: do të konkurojë në një konkurs shumë prestigjioz ndërkombëtar letrar dhe nëse fati do jetë dashamirës me mua atehere do realizohet ëndra ime e vjetër për të pasur mijëra lexues. Pastaj do vdes i qete.
Prandaj më duhet të matem mirë para se të hedh në letër fjalinë e parë të tregimit.
Si do e presë juria këtë tregim nëse do e shkruaj siç e kam menduar në mëndjen time? Po lexuesi i rrugës? Po ai i internetit? Po ata te internetit???
Mundohem të përfytyroj lexuesit e mi. Për lehtësi e filloj përfytyrimin nga komshinjtë e pallatit ku banoj.
Përballë meje banon një çift i sapomartuar. Duken të lumtur, nëse do gjykoj nga çfarë thonë plakat që kalojnë pasditen të ulura në stolin përballë hyrjes se pallatit që shërben si një lloj postblloku për cilindo që hyn e del në ndërtesë.
Në tregimin tim të ardhshëm një personazh thotë disa herë që martesa është një pordhë me rigon, era e keqe e së cilës ndjehet pas vitit të tretë të saj. Çifti komshi nuk ka bërë akona as tri muaj që ditën kur u shfaq para pallatit tonë me një taksi të kuqe plot tollumbace dhe xhingla mingla të varura nëpër dyer e dritare. Sigurisht tregimi im do i revoltonte pa masë, madje edhe mund ta përdornin si alibi justifikuese në ndonjë gjyq divorci per martesen të tyre te tradhetuar që hipotetikisht mund të ndodhtë edhe para vitit të tretë te tyre. Jo…do e heq nga tregimi ate pjese dhe atë personazh dekurajues. Do e lë të qetë edhe martesën e tyre edhe pordhën me rigon. Apo ndoshta jo? Kjo sepse poshte meje banon nje mesogrua të cilën, siç thone gojët e këqija te katit të parë, e kish divorcuar i shoqi pasi e kish kapur në flagrancë me një tip emrin e saktë të të cilit nuk e dinte as vetë ajo. Ndofta ajo do e pëlqente ate personazhin të cilin pak me lart e sakrifikova për hir të bashkejetsës paqësore me komshinjtë e mi. Sidoqoftë më mirë një armiqësi më pak se sa një miqësi më shumë.
Dy kate të pallatit tim banohen nga familje ish oficerësh dhe në tregimin tim njëri personazh është pikërisht komandant reparti, e për më keq është gruaja e tij e cila si personazhe hakmerret ndaj huqeve militaroperverse të të shoqit qe e kalon kohen e lire duke pare se si pallohen derrat e repartit. Personazhja ime çdo të shtunë shkon në opera e çdo të mërkurë pallohet me korrierin e repartit ku komandon i shoqi. E sigurtë që tregimi im do mbjellë përçarjen në atë familje dinjitoze për të cilat gojët e liga të katit të parë nuk kanë emetuar asnjë info subversive deri më tash. Por unë nuk dua në asnjë mënyrë të bëhëm shkak për zhvillime të dhunshme në katet e mëposhtëm të pallatit tim. Kështu e sakrifikoj me shumë dhimbje profesionin e personazhit tim. Nga oficer do e bëj mësues në një fshat të largët, ose që të jem i sigurtë fare do e bëj astronaut, meqë në pallatin tim nuk banon asnjë astronaut.
Tashmë tregimi i shkruar në mendjen time sikur po merr një trajtë të re, i zhveshur nga dy mëkatet e lartpërmendura.
Ndërsa thith cigaren dhe rrufis kafenë e tretë dëgjoj një zhurmë të njohur tashmë: është sherri i përditshëm që një veteran pijanec bën me të bijën adoleshente. Ajo e pëlqen letersinë që shkruaj unë, madje fillesa e sherrit ka qenë pikërisht një libër i imi të cilin unë ia kisha dhuruar asaj me autograf. Veterani ishte xhindosur aq shumë kur kish parë të bijën me librin tim në duar, saqë e kish rrahur paq adoleshenten e çthurrur dhe në një stad të dytë kish flakur librin e grisur nga dritarja e tij në ballkonin tim duke lëshuar një lumë të sharrash mbi mua. Ky fakt më kujton një pjesë të tregimit tim ku kam ca personazhe që ngjasojnë me veteranin e katit të sipërm në mentalitet. Edhe ata rrahin bijat e tyre, edhe ata mburren për moralin e larte me të cilët i kish edukuar ata partia e tyre mëmë te e cila kishin milituar për gjysëm shekulli. Dhe të mendosh që veterani nuk kish qenë jetim e pa nënë. Gjithsesi zgjedhje e tij se cilës i therriste “nënë” dhe nga cila priste të merrte eduaktën e duhur për të mos u quajtur “derr” siç i thoshte pas shpine e bija. U pa puna: do t’i heq edhe veteranet si personazhe nga tregimi im. Më dhimbset shumë kurrizi i brishtë i adoleshentes e cila sa vjen e venitet nga burrëria e të jatit matuf. Vaj medet nëse rastis që tregimi im t’i pëlqejë së bijës. Gojët e liga të katit të parë sidoqoftë thonë se matufi është parë një natë duke rrëmuar një kazan plehrash në kërkim të një reviste porno të cilën siç thonë përsëri gojët e liga, e gjeti dhe e fshehu nën pallton e madhe me të cilën mbulon trupin, por jo shpirtin (siç them unë te tregimi im i ardhshëm). Vaj medet nëse rastis që tregimi im t’i pelqejë së bijës.
E rilexoj me mendje tregimin pas tërë ketyre sakrificave që kam bërë për hir të bashkëjetsës paqësore me lexuesit e mundshëm të mi, ndonjëri nga të cilët mund të jetë sozia i një antari të jurisë së ardhshme nga e cila pres çmimin prestigjioz. Ngjasimi mes tregimit të shkruar original me këtë të “moderuarin” është po aq sa ngjasimi mes një balerine dhe një marangozi.
Kur ndërgjegjesohem për këtë realitet vrastar e shkëpus indulgjencen time. Nëse do vazhdoja altruizmin tim edhe me banorët-lexues te dy kateve te para të pallatit, prognoza është shumë shumë e zymtë: tregimi do katandisej në një afishe ku reklamohen dhoma gjumi dhe orendi shtepiake, pasi keto janë të vetmet pjesë të tregimit tim të cilat nuk ka lexues në botë që t’i kontestojë. Mobiljet janë gjithnjë të pranueshme nga lexuesi. Po ashtu edhe ngjyra e mureve dhe marka e televizorit. Ah, jo marka e televizorit. Po sikur veterani ta kete televizorin në të njëjtën markë si personazhi im Y i cili nga faqet e fundit ka mundësi të kryejë edhe një vrasje me paramendim? Kush rri e bredh gjyqeve me veteranin dhe shoqatën e tij pastaj…Përsëri punë dreqi. Fundja po ia heq televizorin personazhit tim. Nuk ka vdekur asnjë personazh nëse nuk ka pasur televizor në shtëpinë e tij.
Kujtohem që nuk kam marrë në konsideratë zërat e liga të katit të parë, si edhe një riosh të cilin, ndryshe nga Migjeni, vullnetet e ndrydhuna nuk e bënë poet, por e kanë shndrruar në një shtojcë virtuale agrofilozofike ku përzihet kritika letrare e rrugës me sistemin filozofik të Dekartit. Janë zëra që të bëjnë gjëmën po të duan. E shoh me kujdes tregimin tim: asnjë personazh nuk u ngjason sadopak atyre. Më çliron aq shumë ky fakt dhe pasi shtriqem i gëzuar bëj një frymëmarrje të plotë si zhytësi që del nga nënuji.
Por siç duket nuk qënka e lehtë të sigurosh bashkëekzistencë paqësore me lexuesit. Po sikur gojëve të liga dhe rioshit t’u mbetet hatri që nuk janë personazhe të tregimit tim të ardhshëm? Kjo do ishte një gjëmë e vërtetë për karierën time si shkrimtar. Imagjino sikur njëra nga gojët e liga të kishte nipin në atë juri dhe ky nip të ishte rioshi dora vetë. Që tani e imagjinoj atë duke komentuar tregimin tim para të tjerëve: “Ky tregim tregon se autori manifeston perversione të dënueshme nga kodi ynë penal dhe moral. Si pederast që është autori synon të bëjë sa më shumë shokë të vegjël që të mundet gjë që padyshim nuk është aspak qëllimi i letersisë sonë moraliste. Burime të pakonfirmuara shkojnë edhe më larg duke pophuar që në kohën kur autori ka shkruar tregimin ka qenë lakuriq dhe pa brekë, madje ka vuajtur edhe nga mungesë ereksioni gjatë periudhës që ka shkruar disa nga librat e fundit të tij, gjë që padyshim dëshmon për impotencen totale të tij si autor. Dhe për më keq për të njëjtin autor kemi të dhëna që si prishës familjesh që është ka shkatërruar deri tani shumë familje lexuesish te ndershëm dhe dinjitozë të qytetit tonë. Adhurueset e tij nuk janw vecse ca cuperlina te cilave u ka marre ere jo vetem koka, por edhe shpirti”
Ngrihem dhe pi pak ujë. Mesa shoh punët qënkan më keq nga sa kam pandehur. E le mënjanë strukturën e tregimit tim dhe i hedh një sy nga ana stilistike. Risjell në kujtesë paragrafin e parë të tregimit. Hmmm… kam guxuar ta filloj me një pyetje…Gabim i pafalshëm. Mund të më akuzojnë për plagjiaturë të Maja(bu)kowskit ose të (Kada)Resë…Ne vazhdimesi shoh qe kam perdorur po ato shenja pikesimi qe kane perdorur edhe qindra shkrimtare te tjere para meje…Kjo eshte skandaloze…Te kem qene valle kaq i paturp kur ravijezova ne mendjen time kete tregim? Kaq i pakujdesshem dhe naiv?
Po sikur t’ia jap ta shkruajë këtë tregim gjyshes sime? Ajo ka nentedhjete e dy vjet qe mburret qe kurre nuk e ka pare lakuriq i shoqi, edhe pse sebashku linden plot pese djem si diva. Pervec kesaj gjyshja vuan nga bradikardia si pasojë e një goditjeje cerebrale dhe kështu do shkruante një tregim me ritëm shumë të ulët, pothuajse të vdekur, i cili nuk besoj se do përbënte plagjiature nga ritmi i ndonjë fatlumi të epokës parainternetore. Gjithashtu gjyshja për termat erotikë, mesa di unë, përdor zhargonin e fshtatit të saj, zhargon i gjithëpranuar në masën e gjërë të lexuesve të vendit tim. Edhe kjo gjë do më shpetonte mua dhe tregimin nga ndonjë zulm i vonuar morali që mund të përfshinte lexuesin tim andej nga mesi i tregimit.
Po ashtu gjyshja ka edhe një të mirë tjetër: nuk ia ndjen fare as për Platonin e as për Niçen, pa lëre për Frojdin…Filozofia e saj është shumë e thjeshtë: ”Ore nipçe, po mbete duke shkruar o ditëzi…Nuk të kam thënë që edhe Nuroja vdiq i varfër dhe i harruar nga të gjithë lexuesit e tij? Madje i tërë fshati e shante për shkrimin e tij të keq!". Nuroja kish qenë i vetmi njeri gjysëmanalfabet në fshatin analfabet të gjyshes sime dhe për pasojë ishte njeriu që shkruante letrat që fshatarët iu dërgonin plejadës së parë të emigrantëve që çanë oqeanin drejt një kontinenti jugor në atë fillimshekulli të shkuar…
Në një moment heq dorë nga ideja e tregimit tim të rrezikshem. Më mirë po ia lë gjyshes sime në dorë fatin e tij.
Sepse siç thashë më sipër, më mirë një armiqësi më pak, se sa një miqësi më shumë…
Do rishkruaj letërsi vetem pasi të vdesë gjyshja. Në ndryshim nga mosha e re, gjyshet vdesin kolektivçe dhe… një herë e mirë.
©artangjyzelhasani